Í Kastljósi kvöldsins lýsti Sigmar Guðmundsson fjarstöddum manni sem rasista vegna skoðana sem hann hefði kynnt í blaðagrein. Samrýmist þetta lögum um ríkisútvarpið? Framganga Sigmars í þættinum einkenndist af pólitískri rétthugsun og tilraun til að gera lítið úr viðmælanda sínum, Sveinbjörgu Birnu Sveinbjörnsdóttur, oddvita lista Framsóknarflokksins og flugvallarvina, í borgarstjórn Reykjavíkur. Það er einkennileg árátta hjá stjórnendum Kastljóss að nauða í fólki til að fá það í þáttinn til þess eins að sýna því í tvo heimana – hitt er þó jafnvel enn einkennilegra að fólk skuli láta sig hafa það að fara í samtal í sjónvarpssal á þessum forsendum.

Þegar ég benti á það fyrir nokkrum árum að hafa mætti evru sem lögeyri án þess að ganga í Evrópusambandið risu ESB-aðildarsinnar til mótmæla og Percy Westerlund, þáv. sendiherra ESB gagnvart Íslandi, blandaði sér í þingkosningabaráttuna árið 2009 og sagði talsmenn Sjálfstæðisflokksins fara með rangt mál þegar þeir kynntu þessa skoðun. Ekkert ríki gæti notað evru á lögmætan hátt nema sem aðili að ESB.

Nú berast fréttir af yfirvofandi bankahruni í smáríkinu Andorra, sjá hér. Meðal þess sem rætt er í þessu sambandi er sú staðreynd að í Andorra er evra lögeyrir án þess að landið sé í ESB. Þetta er ekki í óþökk ESB heldur með samþykki framkvæmdastjórnarinnar með vísan til ákvæða í Lissabon-sáttmálanum. Ákvæðið heimilar þessa skipan – afstaðan til Íslands er pólitísk af hálfu framkvæmdastjórnarinnar. Að lokum eru það hins vegar ákvæðisáttmála ESB sem setja stjórnendum þess skorður. Vilji þeir heimila Íslendingum að nota evru án þess að vera í ESB geta þeir það.

Hér er þetta ekki nefnt til að mæla með einhliða upptöku evru í stað íslensku krónunnar heldur til að vekja athygli á enn einni blekkingunni sem ESB-aðildarsinnar hafa beitt í umræðunum hér landi. Sama er hvar drepið er niður í ESB-málflutningi aðildarsinnar, alls staðar er að finna ríka viðleitni til að beita blekkingum í þágu málstaðarins.

Í franska sjónvarpinu eru nú birt úrslit í kosningum til sýslustjórna í landinu – kosið er alls staðar utan stórborganna París og Lyon. Um er að ræða 101 sýslustjórn. Fyrir kosningarnar höfðu vinstri flokkarnir meirihluta í 60 en hægri menn í 41. Fyrstu útgönguspár benda til þess að umskipti verði: hægri menn fái meirihluta 64 til 70 sýslustjórnum, vinstri menn í 30 til 37 og Þjóðfylking Marine Le Pen fær kannski meirihluta í einni sýslustjórn.

Sveiflurnar í frönskum stjórnmálum eru miklar. Manuel Valls forsætisráðherra ávarpaði þjóðina eftir að fyrstu útgönguspár birtust, honum þótti miður að sundraðir vinstri menn hefðu orðið fyrir áfalli í kosningunum en fagnaði sigri „lýðveldisaflanna“ í frönskum stjórnmálum það er flokkanna sem standa vörð um lýðveldið Frakkland gegn öfgaöflum á borð við þau sem birtist í framboði Þjóðfylkingarinnar.

Nicolas Sarkozy, fyrrv. forseti og leiðtogi UMP-miðhægri flokksins, er sigri hrósandi vegna úrslitanna og telur þau styrkja stöðu sína sem forsetaframbjóðandi árið 2017.

Þessar kosningar í Frakklandi kunna að hafa haft áhrif á viðbrögð framkvæmdastjórnar ESB við bréfi Gunnars Braga Sveinssonar utanríkisráðherra frá 12. mars þegar hann lýsti Ísland ekki lengur ESB-umsóknarríki. Ráðamenn ESB í Brussel lögðu sig fram um að gera sem minnst úr bréfinu af ótta við að fréttir um það kynnu að ýta undir fylgi þeirra í Frakklandi og annars staðar sem vilja minnka ESB-miðstjórnarvaldið.

Næsta skref til að afmá Ísland af umsóknarlista ESB er að forsætisráðherra ræði við forseta leiðtogaráðs ESB, Donald Tusk, og Martin Schulz, forseta ESB-þingsins, og kynni þeim stefnu ríkisstjórnarinnar og leggi á ráðin um farsælt samstarf á grundvelli EES-samningsins.

Maður sparkar ekki í vindlausan bolta,“ sagði Jón Bjarnason, formaður Heimssýnar, á dv.is fimmtudaginn 12. mars þegar hann var spurður um stöðuna í ESB-umsóknarmálum eftir að fréttir bárust af því að þennan sama dag hefði Gunnar Bragi Sveinsson utanríkisráðherra afhent ráðamönnum Evrópusambandsins bréf með ósk um að Ísland yrði máð af skrám ESB yfir umsóknarríki. Umsóknin hefði fyrir löngu verið efnislega og pólitískt „stopp og dauð“.

Þeir stjórnmálamenn og flokkar sem hafa barist fyrir aðild Íslands að ESB hafa á vikunum sem síðan eru liðnar viðurkennt réttmæti þessara orða formanns Heimssýnar. Þeir eru hættir að sparka ESB-boltanum og hafa þess í stað kosið að tala um það sem þeir höfnuðu þegar þeir sendu hann af stað, það er að ekki verði rætt meira við ESB nema þjóðin samþykki það í atkvæðagreiðslu.

Sá galli er á tillögu þeirra að enginn veit hvernig þeir ætla að fá fulltrúa ESB til að ræða við sig eða aðra án þess að fyrst verði slegið af kröfum Íslands svo að þær falli að sjávarútvegsstefnu ESB. Þá verða þeir að búa þannig um hnúta að umsóknin brjóti ekki í bága við stjórnarskrána.

Ríkisstjórn Jóhönnu Sigurðardóttur barðist á tvennum vígstöðvum samtímis: (1) fyrir nýrri stjórnarskrá, (2) fyrir aðild að ESB. Hvoru tveggja klúðraðist. Stjórnmálamenn sem ætla að fara inn á þessa braut að nýju verða að leggja fyrir tillögur um hvernig þeir ætla að komast yfir hindranirnar sem urðu ríkisstjórn Jóhönnu að falli í þessum málum. Engar tillögur hafa verið kynntar um það.

Hinn vindlausi ESB-bolti liggur á leikvelli stjórnmálanna og enginn býr sig undir að blása lofti í hann að nýju. Frá Brussel berast fréttir um að þar sé mönnum sama þótt boltinn liggi þarna til háðungar þeim sem létu allt fram í janúar 2013 eins og bæði lið léku leikinn af miklum krafti. Á meðan Brusselmenn láta undir höfuð leggjast að verða við ósk utanríkisráðherra Íslands sanna þeir aðeins að ekkert er að marka orð þeirra um að Íslendingar ráði sjálfir stöðu sinni gagnvart ESB.

Hjörtur E. Guðmundsson, blaðamaður á Morgunblaðinu, skrifar athyglisverðan pistil í blaðið í morgun þar sem hann vekur máls á hróplegum tvískinnungi í málflutningi í ESB-málinu bæði á stjórnmála- og fjölmiðlavettvangi. Hann segir:

„Formenn stjórnarandstöðuflokkanna hafa lagt fram þingsályktunartillögu á Alþingi þess efnis að þjóðaratkvæði fari fram næsta haust um framhald umsóknarferlisins að Evrópusambandinu. Þetta væri kannski ekki í frásögur færandi ef ekki væri fyrir þá staðreynd að efni þingsályktunartillögunnar á sér enga stoð í stefnu flokkanna fyrir síðustu þingkosningar að Pírötum undanskildum.

Raunar var sú leið sem kynnt er til sögunnar í þingsályktunartillögunni beinlínis afskrifuð af Samfylkingunni, Bjartri framtíð og Vinstrihreyfingunni - grænu framboði fyrir síðustu kosningar. Í tilfelli VG var hliðstæðri tillögu við þingsályktunartillögu flokkanna nú beinlínis hafnað af landsfundi flokksins. Þess í stað var samþykkt að umsóknarferlið héldi áfram og því sett ákveðin tímamörk.

Eðlilega hlýtur sú spurning að vakna hvort hér séu ekki á ferðinni svik við kjósendur samkvæmt kokkabókum stjórnarandstöðuformannanna? Líkt og þeir hafa sakað Sjálfstæðisflokkinn um, og eftir atvikum Framsóknarflokkinn, fyrir að halda ekki þjóðaratkvæði um örlög Evrópusambandsumsóknarinnar. Þingsályktunartillagan gerir jú ráð fyrir að málið verði sett í farveg sem vinstriflokkarnir sögðu kjósendum fyrir síðustu kosningar að yrði ekki gert fyrir þeirra tilstuðlan.

Sá grundvallarmunur er þó á að ásakanir í garð Sjálfstæðisflokksins snúa ekki að þeirri stefnu sem landsfundur flokksins samþykkti í aðdraganda síðustu þingkosninga. Þar er skýrt kveðið á um að umsóknarferlinu að Evrópusambandinu verði hætt. Ásakanirnar snúa einungis að ummælum einstaka frambjóðenda Sjálfstæðisflokksins fyrir kosningarnar sem samrýmdust ekki ályktun landsfundar. Þingsályktun vinstriflokkanna gengur hins vegar bæði þvert á ummæli frambjóðenda flokkanna og kosningastefnu þeirra.“

Það er í raun stórmerkilegt að brigslin um loforðasvik eru aðeins höfð uppi gagnvart einstaklingum í forystusveit ríkisstjórnarflokkanna. Þegar þrír stjórnmálaflokkar ganga á bak kosningastefnu sinnar og flytja tillögu til þingsályktunar sem gengur þvert gegn henni segja hinir pólitísku siðapostular og álitsgjafar flokkanna ekki neitt.

Hvar eru allir stjórnmálafræðingarnir sem fréttamenn ríkisins kalla jafnan á vettvang? Er hlutverk þeirra aðeins að úrskurða um kosningasvik þegar það er talið gagnast ESB-málstaðnum?

Samtal mitt við Guðrúnu Nordal, forstöðumann Stofnunar Árna Magnússonar, á ÍNN miðvikudaginn 25. mars er komið á netið og má sjá það hér. Viðtalið tók ég í tilefni af framboði Guðrúnar til rektors Háskóla Íslands.

Ekki tók nema rétt rúma tvo sólarhringa að upplýsa að flugmaðurinn um borð í Germanwings Airbus-vélinni frá Bareclona til Düsseldorf að morgni þriðjudags 24. mars lokaði flugstjórnarklefanum fyrir flugstjóranum sem skrapp á salerni um 20 mínútum eftir flugtak.  Við svo búið flaug Andreas L. flugmaður vélinni með 150 manns um borð á um 700 km hraða á fjallshrygg í frönsku Ölpunum, tiltölulega skammt fyrir ofan Nice. Saksóknari í Marseille telur að Andreas L. hafi gert þetta með þeim ásetningi að stytta sér aldur. Í Frankfurter Allgemeine Zeitung eru nefnd sex dæmi frá 1976 þar sem talið að flugmenn hafi vísvitandi svipt sjálfa sig og aðra lífi með þessari aðferð.

Angela Merkel Þýskalandskanslari sagði réttilega á blaðamannafundi síðdegis að þessi atburður væri þess eðlis að enginn hefði getað ímyndað sér að hann yrði. Hún hét því að þýsk yfirvöld mundu gera allt í þeirra valdi til að kanna hvað leitt hefði flugmanninn til þessa voðaverks, enginn áttaði sig á ástæðunni og því væri svo mikilvægt að rannsaka hvert einasta atriði málsins til hlítar.

Í dag ræddi ég við Guðrúnu Nordal, forstöðumann Árnastofnunar, í þætti mínum á ÍNN. Guðrún er i framboði til rektors Háskóla Íslands en kosið verður hinn 13. apríl. Í síðustu viku ræddi ég við Jón Atla Benediktsson, prófessor og aðstoðarrektor, sem einnig er í framboði. Um 15.000 manns hafa atkvæðisrétt, starfsmenn og námsmenn. Samtal okkar Guðrúnar verður næst sýnt klukkan 22.00 og síðan á tveggja tíma fresti þar til kl. 18.00 á morgun.

Laugardaginn 21. mars birti rússneski sendiherrann grein í Jyllands-Posten í Danmörku og hótaði kjarnorkuárás á dönsk herskip ef Danir yrðu aðilar að eldflaugavarnakerfi NATO. Danir eru furðu lostnir yfir þessari hótun eins og sjá má hér.

Í morgun klukkan 09.00 var loks flutt frétt um þessa hótun Rússa í ríkisútvarpinu og var hún sett í grænlenskt samhengi og að Rússar hefðu sett fána sinn á norðurpólinn fyrir nokkrum árum. Þetta samhengi er á skjön við það sem fyrir Rússum vakir – allt frá því að Reagan og Gorbatsjov kvöddust við Höfða í október 1986 hafa Rússar verið helteknir af ótta við eldflaugavarnir Bandaríkjamanna og síðar NATO.

Eftir að Barack Obama varð Bandaríkjaforseti féll hann frá áformum um að setja stöðvar vegna eldflaugavarna í Tékklandi og Póllandi og vildi hann á þann veg reyna að róa ráðamenn í Rússlandi. Í stað ratsjár- og miðunarstöðva í austurhluta Evrópu var meðal annars ákveðið að nýta herskip. Í ágúst 2014 samþykktu Danir að leggja til eina freigátu í þessu skyni. Reiði rússneska sendiherrans og hótun má rekja til þessa.

Miðvikudaginn 18. mars lögðu formenn stjórnarandstöðuflokkanna fram eftirfarandi tillögu til þingsályktunar á alþingi:

„Alþingi ályktar að fram fari þjóðaratkvæðagreiðsla 26. september 2015 um hvort halda skuli áfram aðildarviðræðum Íslands við Evrópusambandið.

Eftirfarandi spurning verði borin upp í þjóðaratkvæðagreiðslunni: 

„Vilt þú að Ísland taki upp þráðinn í viðræðum við Evrópusambandið með það að markmiði að gera aðildarsamning sem borinn yrði undir þjóðina til samþykktar eða synjunar?

    ❏    Já.

    ❏    Nei.“

Í dag stóð stjórnarandstaðan fyrir furðulegri ádeilu á þingforseta á alþingi fyrir að hafa ákveðið að setja þessa tillögu á dagskrá þingsins þriðjudaginn 14. apríl. Var látið eins og í því fælist einhver móðgun við flutningsmenn. Hér er þó um hreina sýndartillögu að ræða, móðgun við almenning. Þetta er enn einn blekkingarleikur ESB-flokkanna. Hvergi er í greinargerð tillögunnar reifað hvernig flokkarnir ætla að taka upp þráðinn þar sem Össur Skarphéðinsson umsóknarráðherra skildi við hann í janúar 2013. Össur komst ekki lengra vegna efnislegs ágreinings við ESB um landbúnaðarmál og sjávarútvegsmál.

Hver sá stjórnmálamaður sem vill ganga til þess verks að hefja að nýju viðræður við ESB verður að kynna hvað hann vill í landbúnaðar- og sjávarútvegsmálum. Ríkisstjórn Jóhönnu Sigurðardóttur treysti sér ekki til að leggja fyrir ESB-menn samningsmarkmið sín í landbúnaðarmálum og ESB-menn vildu ekki sýna á spil sín í sjávarútvegsmálum – þeir vildu vita um raunverulegt samningsmarkmið þeirra íslensku stjórnmálamanna sem sögðust vilja kíkja í pakka ESB. Ríkisstjórnin hélt að sér höndum af því að hún vissi að afsala yrði Íslendingum ráðum yfir 200 mílunum og flökkustofnum (síld, loðnu og makríl) til að sjá á spil ESB.

Af umræðum á alþingi í dag má ráða að stjórnarandstaðan óttast að ESB muni einhvern næstu daga svara bréfi utanríkisráðherra frá 12. mars um að Ísland verði máð af lista um ESB-umsóknarríki. Tillagan sé flutt til að slá ryki í augu einhverra í Brussel. Stjórnarandstaðan reyndi áður að blekkja forseta ESB-þingsins með kvörtunarbréfi til hans þar sem íslenskri stjórnskipan var ranglega lýst. Skýri stjórnarandstaðan ekki hvernig hún ætlar að taka upp þráðinn þar sem Össur skildi við hann gefur hún ESB-mönnum frítt spil. Til þess er leikurinn enn einu sinni gerður.

Sighvatur Björgvinsson var formaður Alþýðuflokksins og einn af guðfeðrum Samfylkingarinnar. Hann segir í grein í Morgunblaðinu í dag í tilefni af formannskjörinu í Samfylkingunni föstudaginn 20. mars:

„Í allri hinni hörmulegu átakasögu íslenskra jafnaðarmanna eru engin fordæmi fyrir slíku að finna. Engin fordæmi fyrir því, að til átaka sé efnt um forystu flokks án þess að forsaga hafi verið að slíku, án þess að tiltekin hafi verið nokkur minnstu átaka- eða deiluefni, án þess að finnanlegt sé nokkurt tilefni til þess í samskiptum forystumanna heldur þvert á móti sé leitað heimilda í þingræðum þingmanna eða frá fundum í flokknum. Þar kveður allt við hinn sama og eina tón. Engin átök vegna ágreinings. Bara átök vegna – hvers?“

Þessi hörmungarsaga er mér og mínum sorgarsaga. Þó leitað hefði verið með logandi ljósi hefði ekkert það getað fundist, sem eyðilagt gæti jafn mikið fyrir hreyfingu íslenskra jafnaðarmanna og það, sem þarna fannst. Engin dæmi eru slíks tilræðis í allri átakasögunni. Engum úr hópi einörðustu andstæðinga hreyfingar jafnaðarmanna gæti hafa tekist annað eins. Þó er þarna síður en svo um andstæðinga að ræða. Ekki svo séð verði. Heldur þvert á móti. Þess vegna er verkið svo illt, sem unnið var.“

Grein Sighvats Björgvinssonar vekur spurningu um hvort allt hafi í raun komið fram um það sem breytti Samfylkingunni í flakandi sár vegna innbyrðis átaka á æðstu stöðum. Getur verið að Sigríður Ingibjörg hafi aðeins boðið sig fram valdanna vegna? Fyrir henni hafi aðeins vakað að ýta Árna Páli úr sessi?

Sighvatur segir lýsir framboðsræðu Sigríðar Ingibjargar á landsfundinum með þessum orðum: „Bara almennt hjal út og suður, illa flutt og enn verr fram sett.“ Er nokkur furða þótt hann og fleiri séu undrandi? Skrýtnast er þó að ekki skuli hafa munað nema einu atkvæði á þeim sem stóð svo lúalega og illa að þessu „tilræði“ og sitjandi formanni, Árna Páli Árnasyni, þegar upp var staðið.

Á meðan ekki er upplýst hvað raun býr að baki þessum ósköpum öllum grær ekki um heilt innan Samfylkingarinnar og vegur flokksins heldur áfram að minnka.

Í tilefni af því að Mikhail Vanin, sendiherra Rússlands í Danmörku, hótar Dönum kjarnorkuárás taki þeir þátt í eldflaugavörnum NATO í Evrópu rifjar Uffe Ellemann-Jensen, fyrrv. utanríkisráðherra Dana, upp í bloggi sínu  að fyrir rúmri hálfri öld, það er 28. mars 1957, hafði Búlganín, þáverandi forseti Sovétríkjanna, í hótunum við Dani ef þeir leyfðu að bandarískar skotflaugar með hefðbundnum sprengjum yrðu settar niður í Danmörku.

Ellemann-Jensen segir að hótun sendiherrans sé áminning til danskra stjórnvalda um nauðsyn þess að setja á laggirnar nefnd til að endurmeta öryggismál Dana. Síðasta samkomulag dönsku stjórnmálaflokkanna um varnir landsins sé reist á þeirri skoðun að um óráðna framtíð sé ólíklegt að Dönum verði hótað úr næsta nágrenni sínu. Vanin sendiherra hafi minnt á að heimurinn hefur breyst

Fyrir dyrum stendur hjá Gunnari Braga Sveinssyni utanríkisráðherra að kynna á alþingi tillögu til ályktunar um þjóðaröryggi. Að baki henni er áhættumat sem unnið var af nefnd sem lauk störfum árið 2009. Er augljóst að mat frá þeim tíma er næsta haldlítið árið 2005 þegar litið er til hernaðarlega þátta.

Á tímum kalda stríðsins sættu Íslendingar hótunum um kjarnorkuárás frá Sovétríkjunum vegna ítrekaðs áróöurs meðal annars frá þingmönnum Alþýöubandalagsins, Svavari Gestssyn og Ólafi Ragnari Grímssyni, um að líklega mætti finna kjarnorkuvopn á Keflavíkurflugvelli. Bendi ég til dæmis á grein um þetta efni sem ég ritaði í Morgunblaðið hinn 28. maí 1981 og lesa má hér. 

Í Jyllands-Posten í dag má lesa um viðbrögð við hótun rússneska sendiherrans, sjá hér. Eins og þarna kemur fram vekja yfirlýsingar Kremlverja og sendiboða þeirra um kjarnorkuvopn og hugsanlega beitingu þeirra meiri en óhug en ella fyrir þá sök að Rússar standa almennt illa að vígi fjárhagslega og hernaðarlega. Þeir kunna því að treysta meira á kjarnorkuvopn en áður og digurbarkalegar hótanir þeirra í garð annarra hafa á sér annan blæ en á tímum kalda stríðsins þegar hótanir þeirra og viðbrögð voru næsta fyrirsjáanleg.

Það er ekki ein báran stök á landsfundi Samfylkingarinnar fyrir Árna Pál Árnason og stuðningsmenn hans, þingmennina Kristján L. Möller og Össur Skarphéðinsson. Veist var að þeim úr launsátri með framboði Sigríðar Ingibjargar Ingadóttur gegn Árna Páli og má segja að tilviljun ráði að hann hélt velli. Flokkurinn er klofinn í herðar niður.

Enginn talaði á sínum tíma eins mikið fyrir olíuleit á Drekasvæðinu og Össur Skarphéðinsson, þetta var hjartans mál hans eftir að hann varð iðnaðarráðherra. Nú hefur landsfundur Samfylkingarinnar samþykkt að fallið verði frá áformum um olíuleit á Drekasvæðinu og stjórnvöld lýsi yfir að þjóðin hyggist ekki nýta mögulega jarðefnaorkukosti í lögsögu sinni í samhengi við samninga á alþjóðavettvangi um loftslagsmál. Vinnsla jarðefnaeldsneytis samræmist ekki hagsmunum Íslendinga og skapi hættu á mengunarslysum og umhverfisógn við fiskimið landsins. Þá skaði olíuvinnsla ímynd Íslands sem náttúruparadísar og ferðamannastaðar. Þá eru mistök Samfylkingarinnar í málinu viðurkennd.

Af fréttum má ráða að allir landsfundarmenn nema tveir hafi samþykkt þessa tillögu. Skyldu það hafa verið Kristján L. Möller og Össur Skarphéðinsson sem greiddu atkvæði á móti tillögunni? Hún er túlkuð á þann veg að Samfylkingin sé á leið til nýrra tíma enda hafi ungir jafnaðarmenn náð undirtökum í framkvæmdastjórn flokksins.

Sema Erla Ser­d­ar, frambjóðandi ungra jafnaðarmanna, var kjörin formaður framkvæmdastjórnar Samfylkingarinnar. Hún hefur verið í fremstu röð ESB-aðildarsinna og meðal annars ritstýrt vefblaði sem er einskonar málgagn ESB í íslenskri fjölmiðlaflóru.

Össur getur þó huggað sig við að ungir jafnaðarmenn hafa ekki snúið Samfylkingunni gegn ESB-stefnu hans þótt hann hafi verið úthrópaður í menningarbyltingunni fyrir áhugann á olíuvinnslu á Drekasvæðinu.

Það var stórbrotið að sjá sólmyrkvan í morgun. Nemendur í Hlíðaskóla gengu fylktu liði upp Háuhlíðina og að vatnstanknum á hlíðinni hér fyrir ofan til að sjá náttúrundrið sem best. Mikill fjöldi bíla var við Perluna og þar stóð fjöldi fólks á svölunum. Sólin blasti við á heiðskírum himni í austri. Ég notaði filmur til að sjá tunglið færast fyrir framan sólu án þessa blindast af sólu.

Aldrei hefur flokksformaður komið eins laskaður frá landsfundi og Árni Páll Árnason en í dag sigraði hann Sig­ríði Ingi­björgu Inga­dótt­ur í for­manns­kjöri Sam­fylk­ing­ar­inn­ar á lands­fundi flokks­ins með aðeins einu atkvæði. Árni Páll hlaut 49,49 at­kvæða eða 241 at­kvæði en Sig­ríður Ingi­björg 49,28% og 240 at­kvæði.  

Sig­ríður Ingi­björg til­kynnti for­manns­fram­boð sitt klukkan 17.00 í gær af því að henni blöskraði slök staða Samfylkingarinnar. Verður ekki annað sagt en hún hafi skynjað magnaða óánægju meðal flokksmanna með forystu Árna Páls – má segja að tilviljun hafi ráðið hvort þeirra sigraði.

Það er ekki auðvelt fyrir Árna Pál að sameina flokkinn eftir þessa útreið. Rætt var við Sigríði Ingibjörgu á vefsíðunni kvennabladid.is fimmtudagskvöldið 19. mars og þar stóð:

„Það er augljóst að Samfylkingin hefur verið í ákveðnum vandræðum undanfarin ár og tapaði stórt í síðustu kosningum. Hvar ætlar þú að byrja?

Við höfum ekki tíma til að leggjast í naflaskoðun en við megum ekki hætta að gagnrýna sjálf okkur heldur. Fyrst og fremst þurfa allir að standa saman og verja fólkið í landinu fyrir ríkisstjórninni. Ef okkur tekst að gera gagn verður miklu auðveldara að leysa innanbúðarmál Samfylkingarinnar.“

Líklegt er að nú verði Samfylkingin að leggjast í naflaskoðun. Við þær aðstæður sem sköpuðust við framboð Sigríðar Ingibjargar hefði mátt búast við að hún fengi allt að 30% fylgi eins og óánægjuframboð fá gjarnan – eins konar Pírata-fylgi. Hið mikla fylgi sem hún fékk lamar í raun Samfylkinguna – hún er forystulaus þótt hún hafi kjörið sér formann.

Samtal mitt við Jón Atla Benediktsson, aðstoðarrektor Háskóla Íslands, á ÍNN er komið á netið og má sjá það hér.

Nú er rifjað upp að hér varð sólmyrkvi 30. júní árið 1954 þegar ég var níu ára og minnist ég þess að horft var á hann í gegnum spólur fyrir diktafón sem faðir minn notaði. Þetta voru fjólubláar himnur sem voru settar í fóninn og rispuðust þær þegar tekið var upp hljóð. Með því að raða saman nógu mörgum spólum mátti skapa vörn fyrir augun.

Nú verður sólmyrkvi að nýju á morgun. Fyrirhyggjuleysi leiddi til þess að ég nálgaðist ekki sólmyrkvagleraugu áður en þau seldust upp. Raunar er í blöðum í útlöndum sagt að þessi gleraugu séu uppseld hvarvetna nema kannski á fábýlum stöðum í Evrópu. Bent er á að nota megi filmu með því að raða nokkrum saman og liggur beint við að nota það ráð.

Á einni viku hefur hamagangurinn vegna bréfs Gunnars Braga Sveinssonar utanríkisráðherra gengið yfir hér á landi. Umræðurnar hafa verið gagnlegar. Stjórnarandstaðan hljóp á sig í oftúlkunum á valdi alþingis gagnvart utanríkisráðherra. Björg Thorarensen, prófessor í stjórnlagafræði við Háskóla Íslands, sagði í ríkisútvarpinu í dag að það hefði mátt sækja um aðild að ESB án þess að fyrir lægi sérstök samþykkt alþingis um það. Þeim mun frekar er utanríkisráðherra heimilt að afturkalla umsókn sem ekki hefur leitt til neins nema kostnaðar og deilna ef ekki upphlaupa.

Hið fráleita kvörtunarbréf stjórnarandstöðunnar til Martins Schulz, forseta ESB-þingsins, sem reist er á beinum rangtúlkunum hefur ef til vill orðið til að rugla ESB-menn í ríminu, að minnsta kosti hafa þeir orðið sér til skammar með viðbrögðunum við bréfi utanríkisráðherra. Brussel-viðbrögðin sanna svo ekki verður um villst hve miklu skiptir að losna undan umsóknarstimplinum í bókum ESB.

Ríkisstjórnin hlýtur að beita öllum ráðum til að ESB standi við þau orð að það sé afstaða íslensku ríkisstjórnarinnar sem ráði stöðu Íslands gagnvart ESB en ekki túlkun embættismanna í Brussel.

Í dag ræddi ég við Jón Atla Benediktsson, aðstoðarrektor HÍ og prófessor, í þætti mínum á ÍNN. Hann er einn þriggja frambjóðenda til rektors Háskóla Íslands í kosningum sem fram fara hinn 13. apríl. Samtal okkar verður frumsýnt kl. 20.00 í kvöld og síðan á tveggja tíma fresti til klukkan 18.00 á morgun.

Með því að sameinast um tillögu varðandi viðræður ESB og að þær hefjist ekki að nýju fyrr en þjóðin hafi samþykkt það færir stjórnarandstaðan sig aftur fyrir samþykkt tillögunnar um umsókn frá 16. júlí 2009. Við afgreiðslu hennar var felld tillaga Sjálfstæðisflokksins um að ekki skyldi sótt um nema þjóðin samþykkti það í atkvæðagreiðslu. Að stjórnarandstaðan marki sér nú þessa víglínu sýnir að foringjar hennar vilja ná tökum á undanhaldinu í stað þess að það sé skipulagslaust.

Tillagan er ekki aðeins tilraun til að stöðva stjórnlausan flótta frá „kíkja í pokann“-stefnunni heldur einnig viðurkenning á að 2009-samþykktin gilti aðeins á því kjörtímabili.

Með því að láta hjá líða að bregðast við bréfi utanríkisráðherra með þeim orðum að ESB vilji ekki blanda sér í íslensk innanríkismál er ESB einmitt að blanda sér í þau á skammarlegan hátt. Líklegt er að það sé gert með ráðum frá sendiráði ESB hér á landi en oftar en einu sinni hafa sendiherrar ESB gagnvart Íslands hlutast til um íslensk innanríkismál á ólíðandi hátt.

Nú berast vífillengjur frá Brussel, frá fulltrúum sem áður hafa svarað einföldum spurningum á einfaldan hátt og sagt að það væri ríkisstjórnar Íslands að ákvarða stöðu lands og þjóðar gagnvart ESB. Tilmæli utanríkisráðherra Íslands eru skýr og einföld, ESB viðurkenni þá staðreynd að Ísland er ekki umsóknarríki og þurrki nafn landsins af listum þar sem þetta segir.

Sagan kennir að Brusselmenn skilja ekki nei sem nei. Að þeir ætli að beita íslensk stjórnvöld þessari aðferð ber með sér valdsmannslegan hroka og veitir enn eina sýn á hvers vænta mætti af aðild að sambandinu.

Við blasti strax á fyrsta degi frétta um bréfið sem Gunnar Bragi Sveinsson utanríkisráðherra afhenti fimmtudaginn 12. mars að ESB-aðildarsinnar utan þings og innan hlupu á sig í hita leiksins. Þeir tóku alltof stórt upp í sig um aðferðina sem ráðherrann beitti til að skýra ESB formlega og afdráttarlaust frá því að Ísland væri ekki ESB-umsóknarríki auk þess sem þeir túlkuðu bindandi gildi þingsályktunartillagna á rangan hátt.

Síðan hefur komið í ljós að meðal ESB-aðildarsinna eru menn alls ekki á einu máli um túlkunina á áhrifum bréfs utanríkisráðherrans, nægir í því sambandi að vísa til ólíkra orða sem Össur Skarphéðinsson annars vegar og Árni Páll Árnason hins vegar hafa látið falla um þetta efni. Össur kýs að lýsa fögnuði vegna bréfsins: „Hann syngur eins og kólibrífugl í mín eyru,“ sagði Össur um utanríkisráðherra og bréf hans á alþingi í dag. Árni Páll krafðist þess á alþingi í gær að bréf utanríkisráðherra yrði afturkallað, hann hefur sagt bréfið jaðra við landráð.

Árni Páll Árnason sendi ásamt öðrum forystumönnum stjórnarandstöðunnar kvörtunarbréf til „stóru Brusselmömmu“ í von um að geta grafið undan áhrifum bréfs utanríkisráðherra.

Við blasir uppnám í röðum stjórnarandstæðinga vegna þessa máls. Um helgina var sagt að þeir veltu fyrir sér að flytja nýja tillögu um viðræður við ESB. Í því fælist endanleg viðurkenning þeirra á haldleysi ályktunarinnar frá 16. júlí 2009. Að þeir flytji vantraust á utanríkisráðherra virðist ekki á dagskrá.

Utanríkisráðherrar ESB-ríkjanna komu saman á reglulegum fundi í Brussel í dag. Lettneski utanríkisráðherrann sem tók við bréfi Gunnars Braga og situr í forsæti fundarins sagði bréfið ekki koma til umræðu á fundinum til að „trufla ekki umræður“ um málið hér á landi. Bréfið hefur þegar kallað fram mikla gagnrýni á ESB á vefsíðum fjölmiðla sem sagt hafa frá því, einkum í Þýskalandi og Frakklandi.

ESB-ráðamenn hafa sagt að íslensk stjórnvöld ráði stöðu sinni gagnvart ESB. Skirrist þeir við að taka Ísland af umsóknarlistanum ganga þeir á bak eigin orða.

Stjórnarandstæðingar fóru halloka í þingumræðum í dag um bréf utanríkisráðherra til Evrópusambandsins. Við blasir að rök þeirra eru haldlaus. Núverandi ríkisstjórn fylgir ekki ESB-stefnu ríkisstjórnar Jóhönnu Sigurðardóttur og stuðningsmanna hennar. Í stjórnarsáttmálanum frá maí 2013 segir:

„Gert verður hlé á aðildarviðræðunum Íslands við Evrópusambandið og úttekt gerð á stöðu viðræðnanna og þróun mála innan sambandsins. Úttektin verður lögð fyrir Alþingi til umfjöllunar og kynnt fyrir þjóðinni. Ekki verður haldið lengra í aðildarviðræðum við Evrópusambandið nema að undangenginni þjóðaratkvæðagreiðslu.“

Yfirlýsingar um að í þessum orðum fælust loforðasvik við kjósendur urðu fyrst háværar þegar úttekt Hagfræðistofnunar Háskóla Íslands var lögð fram á þingi fyrir um það bil ári. Þegar utanríkisráðherra vildi framkvæma stjórnarstefnuna og lagði fram tillögu um afturköllun umsóknarinnar umturnaðist stjórnarandstaðan og beitti öllum ráðum til að stöðva framgang málsins. Hafi eitthvað óþingræðislegt gerst í þessu máli birtist það í orðum og gjörðum stjórnarandstöðunnar. Hún vill ekki að vilji meirihluta alþingis nái fram að ganga.

Ríkisstjórnin féll ekki frá stefnu sinni heldur boðaði þingheimi í haust að málið yrði að nýju tekið fyrir. Gerðu flestir ráð fyrir að ný tillaga yrði lögð fyrir þingið. Össur Skarphéðinsson, fyrrv. umsóknarráðherra, sagði að tillögunni yrði mætt með „eldi og brennisteini“ og Róbert Marshall, þingflokksformaður Bjartrar framtíðar, hafði uppi sambærilegar hótanir.

Sigmundur Davíð Gunnlaugsson forsætisráðherra sagði á alþingi í dag að vissulega hefði verið boðað „að hugsanlega kæmi fram tillaga“  frá utanríkisráherra um stöðuna gagnvart ESB. Það hefði hins vegar orðið niðurstaða  „í samskiptum við Evrópusambandið á síðustu vikum … að ljúka þessu á sem jákvæðastan hátt gagnvart Evrópusambandinu, ef svo má segja, gera þetta í góðu. Það eina sem vantaði var að ríkisstjórnin gerði grein fyrir afstöðu sinni til málsins, hvort hún vildi taka upp stefnu síðustu ríkisstjórnar og halda áfram þar sem frá var horfið í þessu umsóknarferli eða ekki“.

Þessi orð forsætisráðherra verða ekki skilin á annan hátt en þann að í Brussel hafi mönnum blöskrað svo framganga stjórnarandstöðunnar fyrir ári að þeir vildu ekki að ESB yrði að sama bitbeini nú og þá og því hafi orðið samkomulag um þessa leið til að árétta að Ísland sé ekki umsóknarríki.

Í dag skrifaði ég pistil hér á síðuna um bréf utanríkisráðherra til ESB þegar hann hafnaði stöðu Íslands sem umsóknarríkis, sjá hér. Að segja ráðherrann hafa farið gegn íslenskum stjórnlögum stenst ekki. Nú segir á ruv.is að formenn stjórnarandstöðuflokkanna ætli í vikunni að leggja fram sameiginlega þingsályktunartillögu um að haldin verði þjóðaratkvæðagreiðsla um framhald viðræðna við Evrópusambandið.

Má skilja fréttina á þann veg að sameiginleg tillaga um þjóðaratkvæðagreiðslu sé flutt til að setja bæði þingmenn Sjálfstæðisflokks og Framsóknarflokks í vandræðalega stöðu, þeir hafi lofað fyrir síðustu kosningar að halda slíka þjóðaratkvæðagreiðslu. „Þeir þyrftu nú aftur að rökstyðja það á Alþingi í langdregnum umræðum hversvegna þeir vilji ganga á bak orða sinna,“ segir í fréttinni.

Þetta er enn ein furðufréttin um viðbrögð stjórnarandstöðunnar í þeirri stöðu sem nú hefur skapast. Hún sýnir að forystumenn hennar vita ekkert í hvorn fótinn þeir eiga að stíga, fyrir þeim vakir ekkert efnislegt varðandi ESB heldur að koma höggi á stjórnarflokkana í von um að geta klofið þá – það hefur verið markmið Össurar Skarphéðinssonar frá upphafi og hafa einhverjir stjórnarsinnar dansað eftir pípu hans. Össur klúðraði hins vegar umsókninni.

Hið einkennilega er að meirihluti utanríkismálanefndar alþingis eða þingsins í heild skuli ekki hafa knúið fram svör stjórnarandstöðunnar við spurningunni um hvernig eigi að taka upp þráðinn þar sem Össur skildi við hann vegna ágreinings um sjávarútvegsmál við ESB. Hvað ætlar minnihlutinn að gera? Hvernig ætlar hann að koma á viðræðum? Þessum spurningum svara forystumenn stjórnarandstöðunnar ekki, þeir vita ekki svörin og þeim stendur á sama af því að fyrir þeim vakir að stofna til vandræða á alþingi.

Það er ekkert sem útilokar að stjórnarflokkarnir leggi fram þingsályktunartillögu um slit aðildarviðræðna þrátt fyrir að það hefði í för með sér lamandi áhrif á störf þingsins vegna andstöðu stjórnarandstöðunnar. Viðmælendur fréttastofu úr stjórnarliðinu segja þó að sú tillaga sé ekki á döfinni.

Gunnar Bragi Sveinsson utanríkisráðherra hefur verið beðinn um að koma fyrir utanríkismálanefnd Alþingis til að útskýra afstöðu ríkisstjórnarinnar gagnvart aðildarviðræðum við ESB. Hann flytur skýrslu fyrir Alþingi á þriðjudag. 

Þáttur minn á ÍNN frá miðvikudegi 11. mars þar sem ég ræddi við Öldu Hrönn Jóhannsdóttur aðstoðarlögreglustjóra á höfuðborgarsvæðinu er kominn á netið og má sjá hann hér.

Afflutningur á staðreyndum hefur frá upphafi verið einkenni á málflutningi þeirra sem mæla með aðild Íslands að Evrópusambandinu. Ekki hefur staðið steinn yfir steini í málflutningnum þegar grannt er skoðað og á tímum ESB-viðræðnanna var látið eins og allt væri í himnalagi þótt þær hefðu ekki haggast frá vori 2011 vegna ágreinings um sjávarútvegsmál. Nú felst þessi afflutningur í slagorði frá Já Íslandi í auglýsingum þar sem kynnt eru til sögunnar orðin lýðræði og gerræði og látið að því liggja að utanríkisráðherra hafi beitt gerræðislegum aðferðum til að fótum troða lýðræðið þegar hann afhenti starfsbróöur sínum í Lettlandi bréf fimmtudaginn 12. mars og lýsti Ísland ekki lengur umsóknarríki gagnvart ESB.

Skrautleg atburðarás hefur síðan orðið hér og í Brussel þar sem þeir taka sér helst fyrir hendur að túlka bréf utanríkisráðherra sem virðast ekki hafa lesið það. Hér má lesa um þennan þátt málsins.

Að utanríkisráðherra afhendi bréf til að skýra alkunna afstöðu ríkisstjórnar feli í sér gerræði er fráleitt. Þeir sem hafa of- eða rangtúlkað gildi þessa gjörnings ættu að biðja þjóðina afsökunar vilji þeir halda stöðu sinni sem marktækir álitsgjafar eða stjórnmálamenn. Talsmaður stækkunardeildar ESB lýsti boðleiðum bréfs af þessu tagi innan stjórnkerfis ESB en forsætisráðherra segir í samtali við Eyjuna að við gerð bréfsins hafi verið samráð við embættismenn ESB. Í Brussel hefur bréfið því ekki komið neinum á óvart sem sýslar með íslensk málefni.

Erlendis líta álitsgjafar á þetta á þann veg sem gera ber – það hafi orðið formleg þáttaskil í samskiptum ESB og Íslands. Var ekki seinna vænna miðað við stefnu ríkisstjórnarinnar. Á vefsíðu þýsku fréttastofunnar Deutsche Welle birtist á ensku athyglisverð grein eftir Christoph Hasselbach í tilefni af bréfi utanríkisráðherra og hefur hún verið þýdd á íslensku á Eyjunni eins og sjá má hér. Augljóst er að innan ESB leggja menn dýpri merkingu í þessa ákvörðun íslensku ríkisstjórnarinnar en ýmsir hér á landi sem telja hana engu skipta.

Vilji menn átta sig á hvað það var sem Gunnar Bragi Sveinsson utanríkisráðherra tilkynnti Evrópusambandinu fimmtudaginn 12. mars er einfaldast að líta á texta sem birtir eru á vefsíðu utanríkisráðuneytisins.

Textinn sem gildir gagnvart ESB er á ensku. Þar segir:

„The Government of Iceland has no intentions to resume accession talks. Furthermore, any commitments made by the previous Government in the accession talks are superseded by the present policy. In light of the above it remains the firm position of the Government that Iceland should not be regarded as a candidate country for EU membership and considers it appropriate that the EU adjust its working procedures accordingly.“

Utanríkisráðuneytið íslenskar þennan texta svona:

„Ríkisstjórn Íslands hefur engin áform um að hefja aðildarviðræður að nýju. Enn fremur yfirtekur þessi nýja stefna hvers kyns skuldbindingar af hálfu fyrri ríkisstjórnar í tengslum við aðildarviðræður.Í ljósi framangreinds er það bjargföst afstaða ríkisstjórnarinnar að ekki skuli líta á Ísland sem umsóknarríki ESB og lítur hún svo á að rétt sé að ESB lagi verklag sitt að þessu.“ (Skáletur Bj. Bj.)

Ég skáletra þarna eina setningu vegna þess að misskilja má hana á íslensku. Á ensku fer ekkert á milli mála. Þarna er lýst yfir því á afdráttarlausan hátt að ríkisstjórnin sé óbundin af öllum skuldbindingum sem rekja má til aðildarviðræðna undir stjórn fyrri ríkisstjórnar. Íslenska textann má skilja á þann hátt að ríkisstjórnin „yfirtaki“ eitthvað frá vinstristjórninni.

Af því sem segir í erlendum blöðum er ljóst að þaulvanir blaðamenn velkjast ekki í neinum vafa um hvað felist í yfirlýsingu ríkisstjórnarinnar sjá Le Figaro hér og Le Monde hér.

Forystumenn stjórnarandstöðunnar hafa sent einskonar bænarskrá til Evrópusambandsins. Hún breytir að sjálfsögðu engu um efni tilkynningar utanríkisráðherra. Þá vill formaður þingflokks sjálfstæðismanna efna til sérstakra umræðna um gildi þingsályktana. Einfaldast er fyrir þingmenn að kynna sér íslenskan stjórnskipunarrétt. Nú hefur Spegill ríkisútvarpsins leitt ESB-fræðinginn Eirík Bergmann Einarsson fram sem málsvara þess sjónarmiðs að bréf ríkisstjórnarinnar sé innihaldslaust. Hann ætti að veita stjórnarandstöðunni áfallahjálp.

Þá hefur ESB verið formlega tilkynnt að Ísland sé ekki lengur umsóknarríki. Gunnar Bragi Sveinsson afhenti formanni ráðherraráðs ESB og framkvæmdastjóra aðildarviðræðna bréf um þetta á fundi í dag, tilkynningu utanríkisráðuneytisins og bréf utanríkisráðherra má sjá hér. Bréf utanríkisráðherra felur í sér þjóðréttarlegan gjörning gagnvart ESB en jafnan hefur verið sagt af þess hálfu að það taki mið af óskum íslenskra stjórnvalda í málinu. Ísland er því ekki lengur ESB-umsóknarríki.

Ég hef verið talsmaður þess að íslenska ríkisstjórnin tæki einhliða af skarið í þessa veru í ljósi framvindu mála allt frá árinu 2011 þegar ESB neitaði að afhenda rýniskýrslu sína um sjávarútvegsmál. Ríkisstjórn Jóhönnu Sigurðardóttur reyndi árangurslaust að fá ESB til að afhenda þessa skýrslu. Í janúar 2013 kynnti síðan Össur Skarphéðinsson umsóknarráðherra þá niðurstöðu að gera ætti hlé á viðræðunum. Þær hafa síðan legið í láginni, viðræðunefndir hafa verið afmunstraðar og ný framkvæmdastjórn ESB tilkynnti árið 2014 að ekki yrði unnið að frekari stækkun ESB fyrr en í fyrsta lagi eftir 2019.

Það er aðeins til marks um málefnafátækt stjórnarandstöðunnar ætli hún að taka öll mál ríkisstjórnar á alþingi í gíslingu vegna þessa máls eins og Árni Páll Árnason, formaður Samfylkingarinnar, boðaði í Kastljósi kvöldsins. Flokkarnir sem töpuðu síðustu kosningum vegna ESB-málsins ætla að setja málið í fyrirrúm þegar málið er dautt. Það er rétt sem Bjarni Benediktsson, formaður Sjálfstæðisflokksins, sagði í Kastljósinu að það er enginn munur á dauðu eða steindauðu máli. Hann minnti einnig á að þingsályktunartillagan um umsóknina í júlí 2009 var flutt með þeim áskilnaði flutningsmanna að hvenær sem er gætu þeir hlaupið frá henni. Nú er látið eins þessi illa ígrundaða tillaga sé ígildi lögbindingar ef ekki stjórnarskrár.

Vilji stjórnarandstaðan ná sér niðri á ríkisstjórninni vegna þessa máls er eðlilegt að hún geri það með tillögu um vantraust. Það er fyrsti dómur sem unnt er að fella yfir stjórninnj eða einstökum ráðherrum vegna þess sem gerst hefur í dag. Kjósendur fella sinn dóm í kosningum.

Gleðileg þáttaskil hafa orðið í ESB-málinu.

Í þætti mínum á ÍNN í dag ræði ég við Öldu Hrönn Jóhannsdóttur, aðstoðarlögreglustjóra á höfuðborgarsvæðinu, sem vinnur meðal annars að því að innleiða nýjar aðferðir til að takast á við heimilisofbeldi. Þátturinn er sýndur klukkan 20.00 og síðan á tveggja tíma fresti til kl. 18.00 á morgun.

Hér má sjá samtal okkar Jakobs F. Ásgeirssonar, ritstjóra Þjóðmála, sem fór í loftið miðvikudaginn 4. mars er en er nú kominn á netið á vefslóðinni inntv.is. Þar má skoða efni stöðvarinnar marga mánuði aftur í tímann fyrir þá sem hafa áhuga á því.

Leiðari Morgunblaðsins í gær um hlustun á ríkisútvarpið dregur upp skýrari mynd af stöðu þess en lesa mátti úr harmkvælum þeirra sem létu við afgreiðslu fjárlaga ársins 2015 eins og íslensk menning væri í húfi yrði minna fé lagt til hins opinbera hlutafélags. Í nýjasta hefti Þjóðmála er brugðið ljósi á þessar umræður um ríkisútvarpið og rangfærslur þeirra sem veittust að meirihluta alþingis með árásum um að hann ætlaði að ganga að ríkisútvarpinu dauðu. Miðað við tölurnar í fyrrnefndum leiðara er útvarpið að deyja vegna þess hve fáir hlusta á það. Í leiðaranum segir:

„Þá er eftirtektarvert hve Bylgjan hefur sett Ríkisútvarpið, með allt sitt fé og mannafla, aftur fyrir sig með afgerandi hætti. Jafnvel þegar Ríkisútvarpið skellir tveimur rásum sínum saman hefur það ekki roð við Bylgjunni, ef hádegisfréttir eru taldar frá. Hlustun á þann fréttatíma er þó minni en ætla mætti, ef miðað er við það sem áður var. (Síðasta lag fyrir fréttir er nánast horfið úr hlustun ef marka má graf sem fylgdi.) […]

Væri ekki eðlilegra að hið opinbera semdi við Bylgjuna um þetta öryggishlutverk? Hún mun vera rekin fyrir mun minna fé en keppinauturinn en skákar honum um hlustun. Ekki er hægt að treysta á að atburðir sem kalla á öryggisstofnunina ómissandi gerist á þessu korteri (12:15-12:30) þar sem hlustun á „RÚV“ er enn mest, en þó aðeins 12%.“

Í frétt á mbl.is segir síðdegis í dag:

„Mikið hef­ur verið að gera hjá björg­un­ar­sveit­um Slysa­varna­fé­lags­ins Lands­bjarg­ar í dag vegna ófærðar víða um land. Um 250 björg­un­ar­sveita­menn taka nú þátt í ófærðaraðstoð.

Sam­kvæmt til­kynn­ingu frá Lands­björgu er ástandið einna verst fyr­ir aust­an fjall og í upp­sveit­um Árnes­sýslu. Á Hell­is­heiði, í Þrengsl­um og á Lyng­dals­heiði hef­ur fjöldi bif­reiða setið fast­ur eða verið ekið út af vegi. Á leið til og frá Gull­fossi, Geysi og á Þing­völl­um  er t.a.m. gríðarleg­ur fjöldi bíla og rúta fast­ur og telja stjórn­end­ur aðgerða að þeir séu a.m.k. vel á annað hundraðið. Vel hef­ur gengið að aðstoða ferðafólkið.“

Ég átti leið um Lækjartorg um 10.30 í morgun og sá þá fjölda ferðamanna ganga til langferðabifreiða og stóð meðal annars á þeim Golden Circle það er Gullni hringurinn, ferð um Þingvelli að Geysi og Gullfossi.

Mig undraði að sjá að þessar ferðir væru til sölu þrátt fyrir veðurspána en ákvað að halda mér hlés enda ekki kunnáttumaður.

Gordon Brown, fyrrverandi forsætisráðherra Breta, ritaði grein í The Guardían í dag þar sem hann varaði Breta við að segja skilið við Evrópusambandið, gerðu þeir það hlytu þeir sambærileg örlög og Norður-Kóreumenn, þeir yrðu áhrifa- og vinalausir. Á Evrópuvaktinni má lesa frétt um greinina. 

Þegar ég las þetta minnti það mig á spá Gylfa Magnússonar, þáv. viðskiptaráðherra, frá 26. júní 2009 um að Ísland mundi einangrast á alþjóðavísu og verða Kúba norðursins ef ekki yrði fallist á Icesave-samkomulagið sem síðar var fellt í þjóðaratkvæðagreiðslu.

Allir vita hvernig spá Gylfa hefur ræst. Líklegt er að Gordon Brown sé álíka forspár og Gylfi. Íslenski viðskiptaráðherrann vildi á sínum tíma að íslenskir skattgreiðendur létu undan kröfum Browns og tækju að sér að greiða skuldir óreiðumanna.

Á vefsíðunni Andríki er í dag kynnt nýtt hefti Þjóðmála og má sjá kynninguna hér.

Í dag var rætt við sjóðstjórann og ofur-fjárfestinn Neil Woodford í þættinum Hardtalk á BBC og má sjá þáttinn og heyra hér. 

Vakinn er athygli á þættinum vegna hins raunsæja mats sem þar kemur fram á þróuninni á evru-svæðinu. Woodford segir réttilega að líta verði til þess að stjórnmálamenn hafi lagt mikið undir pólitískt vegna evru-samstarfsins og þeim sé mjög í mun að ekki verði neinn brestur í hinni pólitísku samstöðu. Staðreyndin sé hins vegar sú að efnahagslegur raunveruleiki vegi að lokum þyngra en pólitísk fyrirheit og stjórnmálamenn verði að laga sig að honum. Það sé til dæmis fráleitt að fella Þýskland annars vegar og Grikkland og Portúgal hins vegar í sama efnahagsramma. Evru-samstarfið verði ekki langlíft.

Í Venezúela þar sem marxistar sitja við stjórn hefur verið gripið til nýrra aðferða við framkvæmd marxísks skömmuntarkerfis. Komið verður fyrir um 20.000 fingrafaraskönnum  í stórverslunum til að fylgjast með innkaupum fólks. Nicolas Maduro forseti segir að með því að tengja saman fingrafar og afgreiðslukerfi verslana verði unnt að stöðva hamstur. Í um eitt ár hafa langar biðraðir verið við verslanir vegna skorts á nauðsynjum. Forsetinn telur skortinn stafa að óheiðarleika í viðskiptum, hann megi meðal annars stöðva með því að sjá til þess að enginn kaupi meira en ákveðinn skammt matvæla innan ramma reglna sem framfylgt verði með skoðun fingrafara.

Að skortur í Venezúela verði upprættur á þennan hátt er álíka fráleitt og að unnt verði að halda lífi í óbreyttu evru-samstarfi.

Efnahagslegir kraftar taka völdin og við þeim verður að bregðast með öðru en yfirborðskenndum aðferðum eða blekkingum. Við þurfum raunar ekki að fara út fyrir landsteinana til að átta okkur á hve erfitt er að skapa sameiginlegt átak í efnahagsmálum sem ræðst frekar af raunsæi en óskhyggju. Heitstrengingar um árangur í kjarasamningum eru skýrt dæmi um loftkastalasmíð hér á landi og því miður er oft samið með hana að leiðarljósi og skuldinni síðan skellt á blessaða krónuna – árinni kennir illur ræðari.

Í dag fór ég í þáttinn Eyjuna sem Björn Ingi Hrafnsson heldur úti á Stöð 2 og sátum við Ragna Árnadóttir, fyrrv, dómsmálaráðherra, fyrir svörum eftir að Björn Ingi hafði rætt í rúmar 20 mínútur við Sigríði Björk Guðjónsdóttur, lögreglustjóra á höfuðborgarsvæðinu. Fóru þau yfir umræður um úrskurð Persónuverndar og önnur mál sem hafa verið á döfinni undanfarið og tengjast Sigríði Björk.

Ég hef skrifað um þetta mál dag eftir dag hér á síðuna og hef í raun ekkert við það að bæta sem áður er sagt. Björn Ingi spurði mig hvort ég teldi um herferð fjölmiðla gegn lögreglustjóranum að ræða, ég sagðist aldrei hafa notað það orð en hins vegar blöskraði mér hvernig sótt væri að Sigríði Björk með ásökunum um lögbrot, engin innstæða væri fyrir slíkum fullyrðingum. Þá þætti mér einkennilegt að ráðist væri á mig vegna aldurs míns vegna þess að ég hefði skoðun á málinu. Mér þætti þetta slæm blaðamennska sem drægi úr trú á fjölmiðlum.

Björn Ingi sagði að fjölmiðlar hefðu haldið málinu vakandi. Ég minnti á að tilgangurinn hjá DV hefði verið að koma því á framfæri að Tony Omos ætti von á barni hér á landi til að bæta málstað hans sem hælisleitanda og síðan hefði blaðamaður DV komið lekaskjalinu til lögfræðings og eftir það hefði málið verið kært til saksóknara sem síðan hefði tekið málið í sínar hendur.

Hér má sjá það sem segir um þetta á Eyjunni. 

Satt að segja blöskrar mér heiftin í þeim sem láta eins og þeir hafi í hendi sér að ákveða hverjir hafi framið lögbrot og það jafngildi aðför að réttarríkinu að vera ekki sammála þeim. Þessi framkoma dregur úr trausti á fjölmiðlamönnum og sæmir þeim ekki því að brotið er í bága við grundvallarreglur sem þeim ber að virða. 

Eitt helsta einkenni á stíl Dags B. Eggertssonar við stjórn Reykjavíkurborgar er að vísa verkefnum sem snerta hagsmuni borgarbúa beint frá sér til annarra.

Þegar allt var augljóslega í óefni í ferðamálum fatlaðra fól Dagur B. neyðarstjórn að fjalla um málið. Hún hefur nú skilað skýrslu með þeim áfellisdómi að illa hafi verið búið um hnúta við breytingar á flutningareglum fyrir fatlaða. Einstakt tilvik er rakið og þar kemur einnig í ljós að starfsfólk hefur verið sent á vettvang án þess að hafa hlotið nauðsynlega þjálfun til að sinna þeim verkefnum sem þeim voru falin. Allt skrifast þetta á ábyrgð yfirstjórnar borgarinnar og þar er Dagur B. efst á pýramídanum.

Þegar forseti Íslands sendi frá sér frétt um að Sádi-Arabar ætluðu að gefa milljón dollara til mosku í Reykjavík kom Dagur B. af fjöllum en vísaði málinu til mannréttindaráðs! Já, mannréttindaráðs. Þar situr fulltrúi VG í formennsku og segist í Morgunblaðinu ætla að gefa Degi B. ráð sem reist sé að því að hún treysti dómgreind múhameðstrúarmanna. Það er einkennileg ráðgjöf  þegar dómgreind múhameðstrúarmanna er ekki meiri en svo að þeir vita ekki hvort þetta er sama milljónin og afhent var öðrum hópi þeirra fyrir jólin en þeim sem ætlar að reisa moskuna eða hvort þetta er ný milljón frá Sádi-Aröbum. Hvort hafa þeir gefið eina eða tvær milljónir dollara til Íslands á síðustu þremur mánuðum?

Þetta hlýtur að verða upplýst fyrir Dag B. Hvað hann gerir við upplýsingarnar er óljóst en það hefur mátt skilja hann á þann veg að hann sé ekki hlynntur gjöfum frá Sádi-Arabíu til byggingarinnar. Sádi-Arabar leggja áherslu á að kaupa múslíma til stuðnings við súnníta innan íslam til að stemma stigu við útbreiðslu shíta.

Einu máli vísaði Dagur B. þó ekki til nefndar. Eftir að norska jólatréð fauk á Austurvelli nú fyrir jólin voru góð ráð dýr. Dagur B. dó ekki ráðalaus, hann klæddi sig upp, hélt í Heiðmörk og hjó þar jólatré undir ljósum myndavéla.

Undanfarið hef ég skrifað hér nokkuð um hvernig fjallað hefur verið um úrskurð Persónuverndar vegna sendingar á gögnum frá embætti lögreglustjórans á Suðurnesjum til innanríkisráðuneytisins og hvernig nokkrir fjölmiðlamenn hafa ómaklega veist að Sigríði Björk Guðjónsdóttur lögreglustjóra að því tilefni. Þar hefur vefblaðið Kjarninn haft forystu. Þórður Snær Júlíusson ritstjóri taldi mig vega að heiðri blaðsins og sér í skrifum mínum en greip til þess ráðs að fjalla einkum um að ég væri marklaus vegna aldurs míns. Þetta er afstaða reist á ómálefnalegum grunni og í ætt við að draga fólk í dilka eftir kyni, kynþætti eða andlegu atgervi.

Í anda greinar ritstjórans urðu nokkrar umræður á Facebook og hóf Bragi Páll skáld þær og bættust síðan nokkrir vinir hans í hópinn. Bragi Páll lýsir tilgangi þeirra í ljóði mér til heiðurs:

Nei, það er af því þú ert strand. Vitfirrt gamalmenni. 

Þetta eru engar helvítis rökræður, þú ert búinn að vera. Við erum að benda á þig og hlægja. Tjöldin eru fallin Björn. 

Þú og þitt þjófa hyski eruð ekki aðeins búin að missa völdin heldur fór allt vit og rökhugsun með.Þetta eru ekki rökræður, þetta er útför. 

Afhverju að eyða tíma sínum í karp við fallna og glataða keisara. En haltu endilega áfram að sprikla, pikkfastur í vef lyga og spillingar. 

Og við munum halda áfram að benda og hlægja,á sorglega, vitfirrta risaeðlu.

Satt að segja finnst mér texti eftir Kolbrúnu Bergþórsdóttur, ritstjóra DV, á vefsíðu blaðsins í dag mun betri en hin ömurlega hugarsmíð Braga Páls. Hér má lesa texta Kolbrúnar

Forvitnilegt er að fylgjast með því hvernig fjölmiðlar fjalla um úrskurð Persónuverndar vegna sendingar á gögnum frá lögregluembættinu á Suðurnesjum til innanríkisráðuneytisins frá 20. nóvember 2013.

Í dag taka þeir kipp á Kjarnanum, Stundinni og kannski víðar vegna viðtals sem birtist við Sigríði Björk Guðjónsdóttur í Morgunblaðinu og eru greinilega mjög öfundsjúkir vegna þess að hún hafi rætt við Agnesi Bragadóttur en ekki þá. Við svo búið grípur Kjarninn til þess ráðs að segja Sigríði Björk fara með ósannindi af því að í samtalinu segir hún að við rannsókn lekamálsins hafi lögregla rannsakað „öll samskipti aðstoðarmanna og tölvupóstsendingar“ og allar upplýsingar um hennar samskipti hafi legið þar fyrir.

Ræðir Kjarninn við Helga Magnús Gunnarsson vararíkissaksóknara sem segir að lögregla hafi ekki vitað um tölvupóstinn, pósthólf Sigríðar hafi ekki verið rannsakað og honum sé „ekki kunnugt um að merki um þessa póstsendingu hafi fundist í pósthólfi Gísla Freys og var hún ekki hluti af málsgögnum“. Ákæruvaldið hafi fyrst fengið upplýsingar um að greinargerðin hefði verið send þegar Sigríður greindi frá því í fjölmiðlum eftir að umfjöllun um símasamskipti hennar við Gísla Frey komu til umræðu eftir að dómur gekk.

Það er sérkennileg blaðamennska hjá Kjarnanum og síðan einnig Stundinni og Vísi að leggja þannig út af þessu að Sigríður Björk segi ósatt. Athyglin ætti frekar að beinast að því hvernig staðið var að rannsókn málsins. Eins og kunnugt er stóð hún lengi og gekk lögregla fram af mikilli festu. Málinu lauk með játningu Gísla Freys án þess að reyndi á rannsóknargögn fyrir dómi.

Við blasir að frásögn og ályktanir Kjarnans eru jafnlitaðar og annað sem vefblaðið hefur haft fram að færa þegar Sigríður Björk á í hlut. Hefur blaðið grafið markvisst undan eigin trúverðugleika vegna mats blaðamanna á því sem fram hefur komið og snertir Sigríði Björk Guðjónsdóttur.

Hér hefur verið vakið máls á gamalgrónum tengslum Þórðar Sveinssonar, lögfræðings hjá Persónuvernd, og Þórðar Snæs Júlíussonar, ritstjóra Kjarnans. Svo virðist sem Kjarninn hafi ljósmyndað úrskurð Persónuverndar jafnskjótt og hann var kynntur málsaðilum en tveimur dögum áður en hann birtist á netinu.

Í dag birtist viðtal mitt við Hjalta Pálsson á ÍNN á netsíðu sjónvarpssíðunnar en það var frumsýnt 25. febrúar, má sjá viðtalið hér.  Í dag ræddi ég við Jakob F. Ásgeirsson, rithöfund, ritstjóra og bókaútgefanda, á ÍNN og verður samtalið sýnt klukkan 20.00 og síðan á tveggja tíma fresti til 18.00 á morgun, Nú eru 10 ár liðin frá því að Jakob hratt útgáfu á tímaritinu Þjóðmálum úr vör og hefur það komið út fjórum sinnum á ári síðan með mjög fjölbreyttu efni. Nýjasta heftið, vorhefti 2015, fer í dreifingu á morgun.

Um miðjan ágúst 2003 hækkaði Orku­veita Reykja­vík­ur (OR) gjald­skrá fyrir heitt vatn um 5,8% m.a, vegna tekjutaps af völdum hlý­inda á ár­inu og þar með minni sölu á heitu vatni.

Hinn 25. febrúar 2015 birtist frétt á mbl.is um að OR hefði slegið met í sölu á heitu vatni í janúar 2015, alls 9.660 þúsund rúm­metrar, eða nærri 9,7 millj­ón­ir tonna. Fyrra metið var 9.631 þúsund rúm­metr­ar í des­em­ber árið 2013. Notk­un­in í fe­brú­ar var mik­il en ólík­legt er talið að met hafi verið slegið þar sem mánuður­inn er þrem­ur dög­um styttri en janú­ar. Kann­an­ir OR sýna að um 90% af heita vatn­inu renna til kynd­ing­ar.

Skyldi gjaldskráin lækka núna?

Mikill titringur er sagður hafa verið í dag vegna þess sem til stendur að sýna í Kastljósi kvöldsins, það er sölu á varningi sem á að geta stuðlað að bata veikra einstaklinga, án þess að það hafi verið vísindalega sannað. Þessi deila minnir á að þróun frétta og fréttatengdra þátta í hljóðvarpi og sjónvarpi hér á landi þróast jafnt og þétt í átt til neytendaþátta. Í tilviki Kastljóssins er mikill áhugi á efni sem tengist heilsu og heilbrigði eða félagslegri þjónustu af einhverju tagi.

Fyrir nokkrum árum heimsótti ég sænskan kunningja minn og sátum við heima hjá honum á kvöldfréttatíma, tveir áhugamenn um alþjóðamál og stjórnmál. Hann sagði: Ég er ekkert að kveikja á fréttunum, þær snúast hvort sem er ekki um annað en neytendamál.

Mér verður oft hugsað til þessara orða hans á fréttatíma. Í fréttum klukkan 18.00 í dag varð ég til dæmis ekki var við neina frásögn af ræðu forsætisráðherra Ísraels í Bandaríkjaþingi í dag, stórviðburði vegna heimsöryggismála.

Úrskurður Persónuverndar vegna miðlunar á upplýsingum um hælisleitandann Tony Omos frá embætti lögreglustjórans á Suðurnesjum og Útlendingastofnunar til innanríkisráðuneytisins var birtur á vefsíðu stofnunarinnar í dag og má lesa hann hér.  Hvað sem líður hinni opinberu birtingu úrskurðarins hefur hann verið til umræðu síðan föstudaginn 27. febrúar þegar honum var lekið til vefblaðsins Kjarnans um svipað leyti og Sigríður Björk Guðjónsdóttir lögreglustjóri fékk úrskurðinn í hendur. Kjarninn felldi tafarlaust þann dóm að Sigríður Björk hefði brotið lög en í dag klórar Þórður Snær Júlíusson ritstjóri af nokkrum vanmætti í bakkann til að verja þann dóm blaðsins.

Til fyrirmyndar er hvernig Ólöf Nordal innanríkisráðherra tekur á málinu. Enginn efast um traust hennar í garð Sigríðar Bjarkar og auk þess boðar ráðherrann umbætur að forskrift Persónuverndar.  Hér má heyra útvarpsviðtal við hana. 

Undarlegt var að heyra kynningu á viðtali við ráðherrann á rás 2 þar sem því var enn haldið fram að lögreglustjórinn hefði brotið lög við embættisfærslu sína. Hvergi er þetta orðað á þennan hátt heldur talað um skort á heimildum vegna umgjörðar málsins í ráðuneytinu og embætti lögreglustjórans.

Meðal þeirra mörgu sem hafa blandað sér í umræðurnar um færslur mínar um þetta efni á Facebook er Sigurjón Vigfússon sem sagði frá því að í október 2007 hefði Þórður Sveinsson, lögfræðingur hjá Persónuvernd, lekið til Þórðar Snæs upplýsingum sem urðu að fréttaefni á mbl.is hinn 10. október 2007 og snertu Alcan og kosningar í Hafnarfirði vegna stækkunar þess.  Segir Sigurjón frá því að vegna þess sem hann bloggaði um málið hefði Þórður Sveinsson hringt í sig í öngum sínum af ótta við að missa starf sitt vegna vinargreiða við Þórð Snæ, félaga sinn.

Sigurjón Vigfússon birtir tengla á netinu máli sínu til stuðnings. Hvað sem gerðist 2007 er ljóst að nú, föstudaginn 27. febrúar 2015, hafa verið stuttar boðleiðir milli Persónuverndar og Kjarnans. Hér má lesa færslu á Facebook þar sem Sigurjón rifjar upp orðaskiptin frá 2007. 

Vefþjóðviljinn hefur í mörg ár haldið lesendum sínum upplýstum um hve fráleitt var hjá Evrópusambandinu að skylda bíleigendur til að nota endurnýjanlegt eldsneyti í ákveðnu hlutfalli (10%) sem eldsneyti á bíla sína. Á Vefþjóðviljanum í dag segir meðal annars:

„Steingrímur J. Sigfússon atvinnuvegaráðherra leiddi þessa hörmulegu stefnu í íslensk lög vorið 2013 að frumkvæði fyrirtækisins Carbon Recycling International. Þetta óþarfa lagaboð kostaði Íslendinga um 700 milljónir króna í auknum gjaldeyrisútgjöldum á síðasta ári. Lífolíurnar sem fluttar eru til landsins til uppfyllingar laganna eru miklu dýrari en hefðbundið jarðefnaeldsneyti.“

Það er sérkennilegt að alþingi skuli ekki hafa afmáð lögin sem lýst er hér að ofan og eru hrópandi dæmi um pólitískan rétttrúnað og ofurhollustu við ESB. Birtist þetta gjarnan í því að einhverjir innlendir sérfræðingar nota ESB-löggjöf til að koma eigin gæluverkefnum í framkvæmd. Á það vissulega við í þessu tilviki.

Vefþjóðviljinn vekur athygli á því í dag að fyrir fáeinum dögum hafi umhverfisnefnd ESB-þingsins samþykkt að sett verði 6% þak á notkun matjurta í eldsneyti. Kemur nú fram tillaga um 6% hámark í stað 10% lágmarks eins og nú er í gildi. Í áliti nefndarinnar segir meðal annars:

„Notkun akurlendis til ræktunar á lífeldsneyti skerðir það land sem er til ráðstöfunar undir matvælaframleiðslu. Það eykur því líkurnar á því að nýtt land sé brotið undir ræktun matjurta, til dæmis að skógar séu ruddir. Þetta hefur verið nefnt óbein breyting á landnýtingu. Skógareyðing eykur útblástur gróðurhúsalofttegunda og getur þar með vegið á móti þeim ávinningi sem er af notkun lífeldsneytis.“

Ekki eru allir á einu máli um þetta á ESB-þinginu því að þar sitja þingmenn frá landbúnaðarhéruðum þar sem menn tóku að nýta akurlendi sitt í samræmi við 10% regluna og telja sig missa spón úr aski sínum með 6% reglunni.

Það er oft vandlifað innan ESB, að Steingrímur J. hafi kallað aukinn kostnað yfir Íslendinga með því að elta ESB og reynast jafnvel kaþólskari en páfinn í kröfum um lífeldsneyti er í samræmi annað sem honum fór illa úr hendi sem ráðherra. Hið óskiljanlega er að dýrkeypt axarsköft hans skuli enn við lýði.