Valið er ríkisstjórnarinnar
Það hefur einkennt alla meðferð þessa máls hjá ríkisstjórninni og stuðningsmönnum hennar að forðast sem mest umræður um efni málsins.
Í löngum þingumræðum um veiðigjaldið hefur komið í ljós mikið misræmi milli yfirlýsinga ráðherra og raunverulegra fjárhagsáhrifa frumvarpsins. Þar veltur á milljörðum króna. Auðlindarentu og skuld vegna hennar hefur borið hátt. Í vikunni sagði forsætisráðherra að hún væri í raun matskenndur hugarburður í hagfræði. Varla á hann að leiða til hærri skatta?
Meirihlutinn á þingi vill ekki endurmeta grunntölur og endurreikna þótt við blasi mun meiri hækkun skatta en boðað var. Þess í stað er kynnt til sögunnar afsláttarkerfi sem nær til langflestra skattgreiðenda. Þeim er heitið verulegum afslætti. Í þessu felst viðurkenning á að gjaldið sé óhóflega hátt og standist illa raunhæft mat á greiðslugetu fyrirtækjanna.
Það er líklega með vísan til afsláttarkjara sumra sem Kristrún Frostadóttir sakar andstæðinga frumvarpsins á þingi um berjast fyrst og fremst „fyrir hagsmunum kannski fjögurra, fimm fjölskyldna í landinu“. Í Kastljósi mánudaginn 23. júní fór ráðherrann ófögrum orðum um þá sem undir þessi orð hennar falla og sakaði þá um að vilja bara skara eld að eigin köku þótt þeir þættust bera hag sjávarútvegssveitarfélaga og íbúa þeirra fyrir brjósti.
Þessi málflutningur skýrir líklega óvildina sem setur sterkan svip á ræður meirihlutans á þingi. Þar er þingmönnum hans tamt að nota orðið „auðvaldsklíka“ um þá sem þeir ætla að knésetja með hækkun auðlindaskatts án afsláttarkjara. Það hljóta að vakna alvarlegar spurningar um lögmæti þess að ákveða skattheimtu með afsláttarkjörum í því skyni að þjarma aðeins að einum hópi skattgreiðendanna og stimpla hann sem „auðvaldsklíku“.
Það hefur einkennt alla meðferð þessa máls hjá ríkisstjórninni og stuðningsmönnum hennar að forðast sem mest umræður um efni málsins. Fyrir tæpum mánuði kallaði fréttastofa ríkisútvarpsins Ólaf Þ. Harðarson, fyrrv. prófessor í stjórnmálafræði, í drottningarviðtal til að leggja grunn að því að meirihluti þingmanna dræpi umræðurnar um frumvarpið með atkvæðavaldi.
Veiðigjaldsmálið er stórmál og í málþófinu núna felst fyrst og síðast krafa um varkárni og breiða samstöðu. Vilji er örugglega til að ná niðurstöðu sem reist yrði á gagnsærri greiningu. Óboðlegt er að bjóða málamiðlun um að sumir skattgreiðendur fái óljós afsláttarkjör. Það vegur gegn grundvallarreglunni um jafnræði við skattlagningu og sýnir vandræðin sem hafa skapast hjá stjórnarsinnum.
Lög mæla fyrir um sumarhlé alþingis frá 1. júlí til 10. ágúst. Samkomudagur nýs þings er síðan annan þriðjudag í september. Á milli 10. ágúst og 9. september í ár má boða til þingfunda og ljúka málum sem verða óafgreidd 1. júlí. Óafgreidd mál í þinglok verður að endurflytja á nýju þingi og taka að nýju til þriggja umræðna.
Ríkisstjórnin á nokkra kosti: að drepa umræður um veiðigjaldið með valdi; að semja um málið og greiða fyrir lyktum annarra mála; að þingið fái ekki sumarhlé; að gert verði sumarhlé og komið saman við óbreytt ástand eftir 10. ágúst.
Valið er ríkisstjórnarinnar og þingmeirihluta hennar.