Ósamstiga ráðherrar í ESB-máli
Þetta gálausa tal utanríkisráðherra um tímasetningu þjóðaratkvæðagreiðslunnar sætir undrun út á við og skapar ranghugmyndir, hjá þeim sem átta sig ekki á stöðunni í íslenskum stjórnmálum.
Hafi fjölmiðlar sagt fréttir af umræðum um árlega skýrslu utanríkisráðherra sem að þessu sinni voru á alþingi síðdegis og fram á kvöld mánudaginn 12. maí hefur það farið fram hjá mér.
Þögnin um skýrsluna er vafalaust vegna lítils ágreinings í umræðunum. Hluta þess sem sagt var á þinginu þetta kvöld er unnt að lesa á vefsíðu alþingis og þar er framsöguræða Þorgerðar Katrínar Gunnarsdóttur utanríkisráðherra og í henni sagði hún meðal annars:
„Eins og fram hefur komið mun fara fram þjóðaratkvæðagreiðsla eigi síðar en 2027 um það hvort halda eigi áfram með [ESB-] aðildarviðræðurnar. Ég hef lýst því yfir og það er alveg ljóst af okkar hálfu að ef breyttar aðstæður í heiminum gefa ástæðu til að flýta atkvæðagreiðslunni þá er það auðvitað eitthvað sem við skoðum vel. Heimurinn tekur stöðugum breytingum þessa dagana og það er ljóst að aðstæður hafa breyst mikið síðan skrifað var undir stjórnarsáttmálann. Ég skil því vel þær spurningar sem ég fæ um það hvort það sé ekki kominn tími til að flýta þjóðaratkvæðagreiðslunni. Við höldum því að sjálfsögðu opnu, það er alveg ljóst hvað stendur í stjórnarsáttmálanum; ekki síðar en 2027. En það sem við verðum alltaf að hafa í huga á hverjum tímapunkti er hvað er best og réttast fyrir land og þjóð, ískalt hagsmunamat fyrir þjóðina okkar og landið.“
Þetta er sérkennilegur boðskapur sem gengur þvert á það sem Kristrún Frostadóttir forsætisráðherra segir um þetta mál.
Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir og Kristrún Frostadóttir (mynd: vefsíðan Viljinn).
Miðvikudaginn 14. maí, tveimur dögum eftir að utanríkisráðherra talaði á þennan tvíræða hátt um þjóðaratkvæðagreiðsluna á alþingi, sagði Kristrún í samtali á Bylgjunni að ekki væri á dagskrá að flýta atkvæðagreiðslunni. Ríkisstjórnin ætlaði að ljúka málinu fyrir árslok 2027 en það væri ekki búið að ákveða neina dagsetningu.
Utanríkisráðherra skuldar þjóðinni rök fyrir því hvað gerst hafi frá því að stjórnarsáttmálinn, með ákvæðinu atkvæðagreiðslu 2027, var undirritaður 21. desember 2024 sem leiði til þeirrar niðurstöðu ráðherrans að ástæða sé til að íhuga að flýta atkvæðagreiðslunni. „Aðstæður hafa breyst mikið síðan,“ sagði ráðherrann. – Eru þetta breytingar sem hafa farið fram hjá forsætisráðherra?
Þá sagðist utanríkisráðherra skilja vel þær spurningar sem hún fengi „um það hvort það [væri] ekki kominn tími til að flýta þjóðaratkvæðagreiðslunni“ og hún sagði síðan: „Við höldum því að sjálfsögðu opnu..“ Hverjir eru þessir „við“? Ekki eru það utanríkisráðherra og forsætisráðherra? Eru það utanríkisráðherra og Dagur B. Eggertsson? Hann hefur andmælt skoðun forsætisráðherra.
Þetta gálausa tal utanríkisráðherra um tímasetningu þjóðaratkvæðagreiðslunnar sætir undrun út á við og skapar ranghugmyndir, hjá þeim sem átta sig ekki á stöðunni í íslenskum stjórnmálum, um að ríkisstjórnin vilji hraðferð inn í ESB. Utanríkisráðherra hefur örugglega ekki fyrir því að skýra fyrir erlendum viðmælendum að á heimavelli láti hún eins og atkvæðagreiðslan sé bara um framhald viðræðna, alls ekki um aðild að ESB. Það sé allt annað mál, þótt vissulega yrði gott að „fá sæti við borðið“.
Ágreiningurinn innan ríkisstjórnarinnar um þetta stórmál skýrist stöðugt.