13.6.2025 9:50

Málþóf hentar ríkisstjórninni

Líklega kjósa stjórnarflokkarnir að leyfa þessu máli að malla áfram í þingsalnum núna til að breiða yfir vandræði sín við að koma ýmsum stórmálum í gegnum þingnefndir.

Ríkisstjórnin og forseti alþingis hafa ákveðið að afhenda stjórnarandstöðunni ræðustól alþingis með því að setja málið sem kennt er við bókun 35 við EES-samninginn efst á dagskrá þingfunda. Málið var rætt í hálfan sólarhring fimmtudaginn 12. júní og er að nýju á dagskrá í dag, föstudaginn 13. júní.

Lagafrumvarpið nýtur stuðnings meirihluta þingmanna og nær allar umsagnir um það í nefnd eru jákvæðar. Rangt er að kenna málið við bókun 35. Hún varð að íslenskum rétti fyrir rúmum 30 árum. Í lögum um EES-samninginn frá 1993 er orðalag á 3. gr. þannig að íslenskir dómstólar telja sig ekki geta tryggt þeim sem lúta íslenskri lögsögu þann rétt sem EES-samningurinn veitir.

Í greinargerð með 3. gr. laganna er gengið að því sem gefnu að Íslendingar sitji við sama borð og aðrir við framkvæmd EES-samningsins en túlkun dómara á orðum 3. gr. laganna ræður en ekki sem í greinargerðinni stendur. Frumvarpið sem nú er rætt svo mjög og lengi á þingi snýr að breytingu á EES-lögunum frá 1993. Gerð er tillaga um lögskýringarreglu sem gefi dómurum færi á að dæma Íslendingum í vil séu rök fyrir að þeir njóti ekki þess réttar sem EES-samningurinn veitir.

Þetta er ekki í fyrsta sinn sem túlkun á lagaákvæðum eða reglum sem snúa að framkvæmd EES-samningsins leiðir til maraþonumræðna á þingi. Það er hins vegar á valdi þeirra sem ákveða dagskrá þingfunda hvernig málum er raðað þar.

Líklega kjósa stjórnarflokkarnir að leyfa þessu máli að malla áfram í þingsalnum núna til að breiða yfir vandræði sín við að koma ýmsum stórmálum í gegnum þingnefndir. Eftir því sem meira er kafað í þau mál sést betur hve þau eru illa unnin í hendur þingsins eða hve annarleg sjónarmið búa þar að baki.

IMG_2236Úr Öskjuhlíð – fánalitir Úkraínu.

Ríkisstjórnin fagnar bráðlega sex mánaða afmæli sínu. Við blasir að á þessum mánuðum hefur stjórnarforystunni tekist að setja sand í tannhjól atvinnulífsins og hökta nú ýmsar greinar þess eða búa sig undir stöðnun og síðan samdrátt. Kyrking hagvaxtarins er í anda fyrri vinstri stjórna sem telja hækkun skatta bestu leiðina til hagvaxtar þótt öll reynsla sýni að skatttekjur ríkissjóðs vaxa með vaxandi umsvifum atvinnulífsins í skjóli hóflegra skatta.

Firring ráðherranna hefur magnast jafnt og þétt á þeim mánuðum sem þeir hafa setið í embætti og má til dæmis nefna umræður um 5,6% boðaða launahækkun alþingismanna og æðstu ráðamanna.

Fyrir nokkrum dögum (5. júní) sagði samfylkingarmaðurinn Finnbjörn A. Hermannsson, forseti Alþýðusambands Íslands, við ríkisútvarpið að hann vænti þess að ríkisstjórnin og meirihluti hennar sæi til þess að hækkunin næði ekki fram að ganga „vegna þess að meginþorri þjóðarinnar er að taka 3,5% launahækkun,“ sagði Finnbjörn. Gripi stjórnin ekki inn í málið hélt Finnbjörn „að þessi góði byr sem er núna með ríkisstjórninni myndi kannski laskast eitthvað við þetta“. Honum þætti „skynsamlegt af ríkisstjórninni að hún breytti þessu og myndi fara í sama far og almenningur“.

Kristrún Frostadóttir forsætisráðherra blés á slík sjónarmið í ræðu á alþingi 10. júní og sagðist kannski ræða þetta við Finnbjörn og félaga í ágúst eftir launahækkunina. Það hefur skýrst að Kristrún stjórnar í ég-ein-veit-anda.