Hreinskilni skortir vegna ESB
Forsætisráðherra segir lykilatriði í ESB-umræðunum að vera hreinskilin við þjóðina. Ekkert liggur þó fyrir um spurninguna í ESB-atkvæðagreiðslunni fyrir árslok 2027.
„Kristrún Frostadóttir forsætisráðherra segir ekki á dagskrá að flýta atkvæðagreiðslu um það hvort Ísland eigi að hefja aðildarviðræður við Evrópusambandið. Ríkisstjórnin ætli að ljúka málinu fyrir árslok 2027 en það sé ekki búið að ákveða neina dagsetningu.“
Ofangreint er tilvitnun í upphaf fréttar á Vísi miðvikudaginn 14. maí þar sem vitnað er í viðtal við forsætisráðherra í Bítinu á Bylgjunni þennan sama dag.
Í fréttinni segir einnig að engin ákvörðun hafi verið tekin um að flýta atkvæðagreiðslunni um það hvort hefja eigi aðildarviðræður við Evrópusambandið. Í stjórnarsáttmála sé aðeins kveðið á um að atkvæðagreiðslan eigi að fara fram fyrir lok árs 2027.
Kristrún Frostadóttir hitti Ursulu von der Leyen, forseta framkvæmdastjórnar ESB, í Brussel 9. apríl 2025 (mynd:ESB).
Kristrún segir lykilatriði í þessum umræðum að vera hreinskilin við þjóðina. Evrópusambandsumræðan sé að komast aftur á skrið og það sé yfirlýst markmið ríkisstjórnarinnar að spyrja þjóðina hvort það eigi að opna umræður [svo!] fyrir lok 2027.
Í stjórnarsáttmálanum segir: „Þjóðaratkvæðagreiðsla um framhald viðræðna um aðild Íslands að Evrópusambandinu fer fram eigi síðar en árið 2027.“
Kristrún segir að gengju Íslendingar í Evrópusambandið yrðu stærstu breytingarnar til dæmis að við ættum sæti við borðið við töku stefnumarkandi ákvarðana. Þá væri hægt að taka upp evruna þó að það tæki tíma. Það væri tiltölulega hratt hægt að festa krónuna með einhverjum vikmörkum auk þess sem Íslendingar fengju aðgang að stofnunum innan sambandsins með umfangsmeiri hætti.
„Það skiptir máli að við tölum hreint út hvað myndi felast í slíkum samningum og að við fáum svo niðurstöðu úr þessum samningum,“ segir Kristrún.
Landbúnaður, sjávarútvegur og orkumál séu til dæmis mál sem þurfi að ræða og fá svör við.
Kristrún segir mikilvægt að ríkisstjórnin fái umboð til að fara í slíkar viðræður og að þjóðin treysti því að nefnd sem færi í slíkar umræður væri að gæta að hagsmunum Íslendinga og Íslands.
Í sjálfu sér er ekkert nýtt í þessum orðum forsætisráðherra. Fréttapunkturinn er helst sá að Kristrún slær á allar hugmyndir Þorgerðar Katrínar Gunnarsdóttur utanríkisráðherra og Dags B. Eggertssonar, sem tekið hefur sér stöðu sem talsmaður þingflokks Samfylkingarinnar í utanríkismálum, um að flýta beri þjóðaratkvæðagreiðslunni vegna óvissu í öryggismálum Evrópu. Það gerist greinilega ekki á vakt Kristrúnar.
Fréttin ber með sér að viðtalið í Bítinu hafi verið yfirborðslegt því að þeirri spurningu er algjörlega ósvarað um hvað eigi að greiða atkvæði fyrir árslok 2027. Það er tímabært að ríkisstjórnin kynni þjóðinni spurninguna sem hún ætlar að leggja fyrir hana og rökstyðji hvað knýr á um að hún sé lögð fram.
Áður en forsætisráðherra ræðir umboð fyrir stjórn sína og tiltrú til viðræðunefndar þarf ráðherrann að sýna þjóðinni hreinskilni og segja um hvaða umboð hún er að biðja. Vill hún taka upp þráðinn í viðræðunum við ESB eins og skilið var við þær í janúar 2013? Ef ekki, hvað vill ráðherrann þá?