Grunnskólinn í óvissu
Á einföldu máli má segja að ráðherra málaflokksins sé nú að „redda grunnskólastarfi fyrir horn“. Að málum sé þannig komið í þessum mikilvæga málaflokki er í senn sorglegt og alvarlegt.
Nú er lokið umsagnarferli um áform mennta- og barnamálaráðherra um frumvarp til breytinga á grunnskólalögum sem festir í sessi hugmyndir um að svonefndur matsferill komi í stað samræmdra prófa. Smíði þessa verkfæris til að mæla árangur grunnskólanema hefur staðið síðan 2020 og enn veit enginn hvenær það sér dagsins ljós.
Frá árinu 2021 hefur ekkert samræmt mat á námsstöðu eða námsárangri verið í boði á grunnskólastigi og ekki horfur á að það breytist á næstunni. Sagt var að tæknilegar ástæður gerðu ókleift að framkvæma samræmt mat. Þá var lögfest að frestað yrði út árið 2024 að leggja fyrir samræmd könnunarpróf. Verði lögum ekki breytt í haust verður skylt að taka upp slík próf að nýju frá og með 1. janúar 2025. Til að losna undan þeirri skyldu þarf að breyta grunnskólalögum á þingi haustið 2024.
Á einföldu máli má segja að ráðherra málaflokksins sé nú að „redda grunnskólastarfi fyrir horn“. Að málum sé þannig komið í þessum mikilvæga málaflokki er í senn sorglegt og alvarlegt.
Myndin er fengin af FB-síðu grunnskóla Seltjarnarness
Menntamálaráðuneytið var brotið upp í sex einingar við stjórnarmyndunina í lok nóvember 2021. Síðan réðst nýr ráðherra í að leggja niður Menntamálastofnun og komið var á fót Miðstöð menntunar og skólaþjónustu með því fororði að eftirlit með skólastarfi yrði aðgreint frá þjónustu og ráðgjöf, og færðist til mennta- og barnamálaráðuneytisins fyrst um sinn, eins og það var orðað við kynningu á skipulagsbreytingum í október 2022.
Allt hefur þetta dregið dilk á eftir sér en er engin afsökun fyrir að láta grunnskólastarf gjalda þess á þann hátt sem við blasir.
Óvissan núna er svo mikil að umboðsmaður barna sá 23. júlí 2024 ástæðu til að senda Ásmundi Einari Daðasyni, mennta- og barnamálaráðherra, bréf og óska eftir upplýsingum, eftir atvikum með atbeina Miðstöðvar menntunar og skólaþjónustu, um það hvort til staðar sé skýr og heildstæð áætlun um innleiðingu á nýju samræmdu námsmati. Þá óskar umboðsmaður barna eftir að fá aðgang að þeirri áætlun. Einnig óskar umboðsmaður barna eftir að fá upplýsingar um hvenær áætlað sé að nýtt samræmt námsmat verði innleitt að fullu.
Í bréfi umboðsmanns barna er einnig vikið að skyldu mennta- og barnamálaráðherra til að leggja á þriggja ára fresti skýrslu fyrir alþingi um framkvæmd grunnskólastarfs. Slík skýrsla hefur ekki verið lögð fram síðan á þingi sem sat 2018-2019 og tók hún til skólaáranna 2010-2016. Eftir kvörtun frá umboðsmanni í bréfi dags. 13. apríl 2022 svaraði mennta- og barnamálaráðuneytið 3. maí 2022 að ráðherra myndi fyrir lok ársins 2022 leggja fram skýrslu um framkvæmd skólastarfs í grunnskólum sem næði til áranna 2017–2021. Sú skýrsla hefur ekki enn verið lögð fyrir alþingi.
Salvör Nordal, umboðsmaður barna, gefur mennta- og barnamálaráðherra frest til 19. ágúst til að svara bréfi sínu. Í svarinu gefst yfirvöldum menntamála færi á að gera hreint fyrir sínum dyrum og eyða óvissu sem snertir tugi þúsunda barna og fjölskyldur þeirra.