Tíu ár frá ESB-aðildarumsókn
Viðræðurnar sigldu í strand strax á árinu 2011 af því að ESB-menn skiluðu ekki umsögn sem var nauðsynleg til að ræða sjávarútvegsmálin.
Á það er minnt í frétt í Fréttablaðinu í dag (16. júlí) að þennan sama dag fyrir 10 árum var söguleg atkvæðagreiðsla á alþingi um tillögu ríkisstjórnar Jóhönnu Sigurðardóttur (Samfylking og VG) um umsókn Íslands að ESB. Tillagan var samþykkt en felld tillaga frá sjálfstæðismönnum um að ekki yrði sótt um aðildina nema þjóðin samþykkti það í atkvæðagreiðslu.
Árið 2009 spáði Baldur Þórhallsson, prófessor
og varaþingmaður Samfylkingarinnar, að það tæki ef til vill ekki nema 10 mánuði
fyrir Íslendinga að semja um aðildina við fulltrúa ESB. Aðrir aðildarsinnar
töldu það kynni að vísu að taka 18 mánuði.
Viðræðurnar sigldu í strand strax á árinu 2011 af því að ESB-menn skiluðu ekki umsögn sem var nauðsynleg til að ræða sjávarútvegsmálin. Lá í augum uppi að Íslendingar yrðu að sætta sig við sameiginlega sjávarútvegsstefnu ESB, afsala sér ráðum yfir 200 mílunum og sætta sig við ákvarðanir ESB um leyfilegan hámarksafla.
Upp úr áramótum 2013 þegar dró að þingkosningum ákvað Össur Skarphéðinsson utanríkisráðherra að setja viðræðurnar á ís í von um að minnka ágreining um málið í kosningabaráttunni.
ESB-flokkarnir fengu mjög slæma útreið í kosningunum vorið 2013 og mynduð var ríkisstjórn Framsóknarflokks og Sjálfstæðisflokks undir forsæti Sigmundar Davíðs Gunnlaugssonar, þáv. formanns Framsóknarflokksins, Gunnar Bragi Sveinsson, þá í Framsóknarflokki, varð utanríkisráðherra. Saman stóðu þeir að því að draga ESB-umsóknina til baka. Efasemdarmenn telja að ekki hafi verið gengið nægilega tryggilega frá málum með þessum tilkynningum þeirra félaga. Hvað sem því líður líta Brusselmenn ekki þannig á að Ísland sé í hópi umsóknarríkja.
Í Fréttablaðinu er rætt við Jón Steindór Valdimarsson, núv. þingmann Viðreisnar, sem fyrir 10 árum (áður en Viðreisn kom til sögunnar) var formaður samtakanna JÁ Ísland sem börðust fyrir ESB-aðildinni.
Hann efast ekki um réttmæti umsóknarinnar en segir:
„Ríkisstjórnin hefði átt að sýna meiri festu. Miðað við það sem við vitum nú hefði verið skynsamlegt að hafa tvöfalda þjóðaratkvæðagreiðslu um aðildina. En á þeim tíma var ég sjálfur algjörlega mótfallin því.“
Telur hann trúlegt að Íslendingar hefðu samþykkt aðild í þjóðaratkvæðagreiðslu. Hann segir röksemdir fyrir inngöngu Íslendinga í ESB sterkari í dag en fyrir 10 árum vegna stöðunnar í heimsmálum. Jón Steindór tekur undir með þeim sem telja að Sigmundur Davíð og Gunnar Bragi hafi ekki bundið enda á tengslin við ESB sem stofnað var til með umsókninni fyrir 10 árum. Hann segir:
„Þó að ferlið hafi verið stöðvað þá verður að líta svo á að Ísland sé enn þá með umsókn inni. Það ætti að vera hægt að endurræsa það án þess að fara í gegnum allt upphafsferlið Evrópusambands megin.“
Hér á landi hefur sú mikilvæga pólitíska breyting orðið að fleiri eru afhuga aðild að ESB en áður og enginn flokka vill hreyfa við þessu máli án þess að hafa fyrst fengið umboð þjóðarinnar til þess.