Staða kirkjunnar á jólum 2025
Í báðum löndum hefur hlutfall barnaskírna lækkað hratt, sem hefur bein áhrif á fjölda skráðra í kirkjudeildirnar. Í Danmörku er staðan flóknari en hér og að sumu leyti þversagnakennd.
Í ævisögu séra Braga Friðrikssonar eftir Hrannar Braga Eyjólfsson sem kom út í haust segir hvað eftir annað frá því hve kynni séra Braga af safnaðarstarfi meðal Vestur-Íslendinga í Manitoba hafði mikil og mótandi áhrif á allt prestsstarf hans hér eftir heimkomu þaðan fyrir 70 árum.
Áhrifin voru eins og freskur vindur í segl kirkjustarfs hvar sem séra Bragi lét að sér kveða og mótuðu grunnstoðir samfélagsins í Garðabæ sem hann átti ríkan þátt í að reisa með glæsilegum árangri þegar litið er til þess hvernig Garðabær hefur dafnað í áranna rás.
Frásagnirnar af safnaðar- og æskulýðsstarfi séra Braga eru gott leiðarljós á líðandi stundu um hvernig virkja má krafta með kirkjulegu starfi. Margt hefur þó breyst á árunum síðan þegar hugað er að leiðum til að ná til fólks í nafni kirkjunnar. Í morgunútvarpi Rásar 1 í dag (24. desember) mátti heyra viðtal við séra Pálma Matthíasson í Flórída þar sem hann lýsti margbrotnu starfi kristinna safnaða þar og starfaði hann innan eins þeirra þar sem um 20.000 manns sóttu fimm messur um hverja helgi.
Nú er stafrænni tækni, símum og spjaldtölvum, beitt til að tengja kristilegt orð sem flutt er í messum samtímis við myndir eða ritningartexta sem birtast á þessum tækjum í höndum kirkjugesta.
Séra Pálmi sagði að hlutur kristinna safnaða væri svo snar þáttur í daglegu lífi fólks þarna að ekki væri spurt hvaða íþróttafélag eða stjórnmálaflokk fólk styddi til að átta sig á viðhorfi þess eða áhugamálum heldur í hvaða söfnuði það væri.
Staða þjóðkirkjunnar og fækkun þeirra sem skráðir eru í hana er sígilt umræðuefni hér og einnig í Danmörku þar sem eru rætur okkar skipulags í kirkjumálum. Íslenska þjóðkirkjan hefur þó losað um tengsl sín við ríkisvaldið í ríkari mæli en danska Folkekirken.
Í báðum löndum hefur hlutfall barnaskírna lækkað hratt, sem hefur bein áhrif á fjölda skráðra í kirkjudeildirnar. Í Danmörku er staðan flóknari en hér og að sumu leyti þversagnakennd.
Þrátt fyrir að verulega hafi dregið úr barnaskírnum í Danmörku og fækkað í Folkekirken sýna nýlegar kannanir frá 2025, teknar saman af Danske Kirkers Råd, að ungt fólk sækir í auknum mæli kirkju um jólin, telur sig trúaðra en eldri kynslóðir og virðist í vaxandi mæli nálgast kristna trú á eigin forsendum. Um þriðjungur ungs fólks á aldrinum 18–34 ára í Danmörku segist nú sækja kirkju um jólin, sem er tvöföldun frá árinu 2010, og jafnframt hefur fjöldi þeirra sem láta skíra sig fyrir fermingu nær tvöfaldast á tíu árum.
Á Íslandi virðist lækkun barnaskírna að mestu endurspegla varanlega fjarlægð frá kirkjunni sem stofnun, þar sem hvorki skírn síðar á ævinni né aukin kirkjusókn vegur upp nýliðunarbrestinn. Í Danmörku benda gögn hins vegar til þess að hluti unga fólksins hafni ekki kristinni trú sem slíkri, heldur fresti ákvörðun um skírn og kirkjuaðild, oft á þeim grunni að börn eigi sjálf að velja síðar hvort þau vilji skírn, til dæmis í tengslum við fermingu eða á fullorðinsárum.
Þetta er verðugt íhugunarefni á heilögum jólum. Gleðileg jól!