Úttekt á faraldri
Þingmennirnir segja að mikilvægt sé að stórþingið ræði reynsluna af slíkri þjóðarkrísu. Þar hafi verið þrengt meira að réttindum fólks en nokkru sinni áður á friðartímum.
Fátt hefur sett samfélagið meira úr skorðum en heimsfaraldurinn COVID-19 gerði frá og með ársbyrjun 2020 og gerir í raun enn þótt ekki sé gripið til sóttvarnaaðgerða sem líkjast þeim þegar ástandið var verst.
Í upphafi voru sóttvarnaaðgerðir rökstuddar með því að yrði ekki eftir þeim farið kynni heilbrigðiskerfið að fara á hliðina vegna of mikils álags á sjúkrahús.
Nú 3. janúar 2024 sagði á vefsíðu Landspítalans að mikið væri um „yfirlagnir“ á spítalanum og þar af leiðandi þrengsli. Á sama tíma hefðu öndunarfæraveirur sótt mjög í sig veðrið. Vegna þessa þyrfti að grípa að nýju til grímuskyldu á spítalanum eins og gert var í faraldrinum.
Már Kristjánsson, læknir og framkvæmdastjóri lyflækninga- og bráðasviðs Landspítalans, sagðist aldrei hafa séð það svartara á spítalanum en nú í byrjun ársins. Sjúklingar væru á öllum göngum og biðtími á bráðamóttöku gæti orðið allt að átta klukkustundir.
Þessar lýsingar vekja gamlar minningar um boð og bönn fyrir fáeinum misserum. Vonandi verður ekki talið nauðsynlegt að grípa til þeirra aftur. Á hinn bóginn er nauðsynlegt að kortleggja og gera opinbera úttekt á þeim ákvörðunum sem teknar voru á tíma faraldursins. Þjóðþing einstakra landa hafa beitt sér fyrir slíkum úttektum. Í breska þinginu voru til dæmis nýlega opnir nefndarfundir þar sem stjórnmálamenn og embættismenn voru spurðir um gang mála við töku ákvarðana til að halda faraldrinum í skefjum í Bretlandi.
Þriðjudaginn 9. janúar varð eftirlits- og stjórnarskrárnefnd norska stórþingsins einhuga um að óska eftir að ríkisstjórnin lýsti fyrir þinginu „full gjennomgang av hele håndteringen av koronapandemien“, það er öllu sem varðaði viðbrögð við kórónafaraldrinum. Tilmælin eru send Jonas Gahr Støre forsætisráðherra.
Ríkisstjórnin getur brugðist við tilmælunum með því sem kallast stortingsmelding á norsku eða annars konar greinargerð.
Þingmennirnir segja að mikilvægt sé að stórþingið ræði reynsluna af slíkri þjóðarkrísu. Þar hafi verið þrengt meira að réttindum fólks en nokkru sinni áður á friðartímum. Auk þess hafi orðið umræður um réttmæti ýmissa stjórnvaldsaðgerða. Þingmenn verði að átta sig á ferlinu við töku slíkra ákvarðana og rökunum sem knúðu á um að þær voru teknar.
Þessi viðhorf eiga ekki síður við hér á landi en í Noregi og sætir undrun að alþingismenn hafi ekki sameinast um að óska eftir sambærilegri úttekt hér á landi. Einstök embætti og stofnanir kunna að líta í eigin barm og breyta verklagsreglum. Það jafngildir þó ekki úttekt af því tagi sem hér um ræðir.
Þegar bankahrunið olli fjárhagslegum þrengingum ákvað alþingi að kalla eftir rannsóknarskýrslu. Að ekki sé áhugi á heildarsýn á það sem gerðist þegar heilbrigðiskerfi þjóðarinnar var í húfi og þjóðinni var skipað að halda sig innan dyra heima hjá sér er skrýtið, svo ekki sé meira sagt.