Misnotkun flóttamannareglna fordæmd
Morgunblaðið,laugardagur, 30. september 2023
Suella Braverman innanríkisráðherra Breta sagði í ræðu í Washington í byrjun vikunnar að stjórnlaust og ólöglegt streymi fólks milli landa ógnaði tilvist Vesturlanda. Finna mætti „kjörfjölda“ innflytjenda en undanfarin 25 ár hefðu „of margir“ komið „of hratt“ til ESB og Bretlands.
Hún lýsti áhyggjum yfir lítilli aðlögun og sagði að fjölmenning hefði „ekki heppnast“ þar sem „of hröð og of mikil menningarumskipti útþynna það sem fyrir er og það hverfur svo að lokum“, sagði ráðherrann.
Suella Braverman
Hún sagði að tilvist stjórnmálalegra og menningarlegra stofnana Vesturlanda væri í hættu. Það væri ein af grunnreglum sögunnar að þjóðir sem gætu ekki varið landamæri sín ættu sér ekki framtíð og það væri jafnframt ein af grunnreglum stjórnmála að stjórnmálakerfi sem gætu ekki varið landamæri sín nytu ekki stuðnings þjóðarinnar og þrifust því ekki lengur.
Braverman hélt því fram að ólöglegt fólksstreymi væri „viðvarandi og kerfislægt viðfangsefni“ og án aðgerða yrði það aðeins verra á komandi árum. Það væri tímabært að hefja umræður um hvort breyta ætti sáttmála Sameinuðu þjóðanna um réttarstöðu flóttamanna frá árinu 1951.
Hún sagði túlkun dómara á sáttmálanum hafa breyst í áranna rás með þeim afleiðingum að þröskuldur við afgreiðslu hælisumsókna hefði lækkað. Staðan eins og hún væri núna þar sem fólk gæti ferðast í gegnum mörg örugg lönd og jafnvel búið í þeim árum saman á meðan ákveðið væri í hvaða landi ætti að sækja um hæli væri „fráleit og óviðunandi“.
Í lok ræðunnar sagði breski innanríkisráðherrann að þeim sem gætu vænst hælis með vísan til flóttamannasáttmálans hefði fjölgað um 780 milljónir því að nú væri mismunun (e. discrimination) notuð sem málefnaleg ástæða fyrir að samþykkja hælisvist í stað ofsókna (e. persecution) áður. Þjóðir yrðu að sameinast um að taka á þessum kerfislæga vanda.
Í sáttmálanum er flóttamönnum lýst sem einstaklingum sem flýja heimaland sitt vegna yfirvofandi hættu á ofsóknum vegna kynþáttar, trúarbragða, þjóðernis, stjórnmálalegrar sannfæringar eða aðildar að sérstökum félagslegum hópi – og geta ekki eða óska ekki að svo stöddu að snúa aftur heim.
Í leiðara breska blaðsins The Telegraph var varnaðarorðum innanríkisráðherrans fagnað en bent á að það væru ekki endilega dómarar sem hefðu lækkað hælisþröskuldinn. Embættismenn samþykktu hælisumsóknir vegna mismununar án þess að nokkur dómari ætti hlut að máli. Blaðið segir að ráðherrann geti stöðvað afgreiðslur af þessu tagi þar sem embættismennirnir virði ekki skilyrði flóttamannasáttmálans.
Í blaðinu er bent á að margir sem komi til Bretlands geri það af fjárhagslegum ástæðum en noti til þess hliðið sem ætlað sé flóttamönnum. Þá er bent á að í 31. grein sáttmálans sé tekið fram að til þess að hælisumsókn sé lögleg verði umsækjandi að koma beint frá svæði þar sem lífi eða frelsi hans sé ógnað og hælisvistin sé í „góðum tilgangi“.
Loks bendir The Telegraph á að allir sem komi til Englands yfir Ermarsund hafi farið um örugg Evrópulönd og því brotið gegn þessu ákvæði sáttmálans. Blaðið spyr að lokum: „Hvers vegna veitir innanríkisráðuneytið svo mörgum umsækjendum stöðu flóttamanna?“
Bretar tóku aldrei þátt í Schengen-samstarfinu um skilríkjalausar ferðir milli landa eftir að komið er inn á svæði sem nær til 27 landa innan og utan ESB, þar á meðal Íslands, Noregs og Sviss. Bretar áttu aðild að Europol, Evrópulögreglunni, á meðan þeir voru í ESB og fengu í gegnum hana aðgang að öflugu Schengen-eftirlitskerfunum sem verða sífellt þéttriðnari og breytast vafalaust enn frekar þegar gervigreind nýtist þar til fulls.
Við úrsögnina úr ESB 31. desember 2020 minnkaði aðgangur Breta að gagnagrunnum Europol og Schengen-samstarfsins. Þá hættu Bretar einnig aðild að Dyflinnarsamstarfinu um að afgreiða skuli hælisumsókn í ríkinu þar sem umsækjandi er fyrst í Evrópu eða á Schengen-svæðinu. Þetta tvennt hefur orðið til þess að straumur ólöglegra innflytjenda til Bretlands, einkum yfir Ermarsund, hefur margfaldast.
Brexit, úrsögnin úr ESB, átti að tryggja Bretum stjórn (e. control) á landamærunum, ræða innanríkisráðherrans sýnir skipbrot þess ásetnings.
Suella Braverman talar ekki um breytingar á Evrópureglum af því að orð Breta mega sín lítils í Brussel heldur fer hún til Washington og hvetur til breytinga á sjálfum flóttamannasáttmála SÞ frá 1951 sem aðeins einu sinni hefur verið breytt síðan, árið 1967.
Það er hrapallegur misskilningur á Schengen-samstarfinu eða vísvitandi rangtúlkun að halda því fram að ríki sem eiga aðild að því hafi engin úrræði til að hafa stjórn á landamærum sínum.
Fréttir berast nú víða að úr Evrópu um herta vörslu á landamærum einstakra ríkja. Þýska ríkisstjórnin jók til dæmis í vikunni eftirlit lögreglu á „smyglleiðum“ fólks yfir þýsku landamærin frá Póllandi og Tékklandi. Um 25% farandfólks sem kemst alla leið til Þýskalands gera það með aðstoð smyglara á hættulegu og dýru ferðalagi yfir Miðjarðarhaf og eftir skógarleiðum um Balkanlöndin.
Hér fara um 98% komumanna í gegnum einu og sömu flugstöðina og samt hafa ekki verið gerðar ráðstafanir til að hafa nauðsynlegan hemil á komu fólks til landsins heldur er milljörðum varið til að takast á við vanda sem skapast vegna íslenskra undanþágureglna. Þær nýjustu snúast um opinbera framfærsluskyldu þeirra sem úrskurðaðir eru lögbrjótar og neita samstarfi við lögreglu – er ekki mál að linni?