Krafa um útskúfun þingforseta
Morgunblaðið föstudfaginn 27. júlí 2018.
Vorið 2017 var Dalai Lama, andlegum leiðtoga Tíbeta og friðarverðlaunahafa Nóbels frá 1989, boðið að halda ræðu við útskrift nemenda frá Kaliforníuháskóla í San Diego.
Margir kínverskir nemendur við skólann tóku þessu illa, sögðu Dalai Lama tákngerving sundrungar, hann hefði að markmiði að skilja Tíbet frá Kína.
Um 5.000 kínverskir námsmenn eru við skólann í San Diego. Þeir hafa eigin samtök sem hófu baráttu gegn því að Dalai Lama fengi að tala undir merkjum skóla. Sendinefnd þeirra gekk á fund háskólarektors sem hafnaði kröfunni um að gera Dalai Lama afturreka, ræða hans yrði auk þess ekki um stjórnmál. Það reyndist rétt því að andlegi leiðtoginn flutti tvær ræður annars vegar um fjölbreytileika og hins vegar samkennd.
Rök kínversku námsmannanna voru meðal annars að Dalai Lama yrði til þess að „spilla gleði“ þeirra. Þá kæmu margar fjölskyldur frá Kína til að verða við athöfnina og ræðumaðurinn særði þær. Dalai Lama væri „pólitískt viðkvæmur einstaklingur í Kína“ og þess vegna sýndu háskólayfirvöld litla tillitssemi og menningarlega virðingu með því að bjóða honum að flytja ræðu.
Háskólayfirvöld sögðu Dalai Lama talsmann friðar, hnattrænnar ábyrgðar og þjónustu við mannkyn. Allt væru þetta háleitar hugsjónir sem nemendur ættu að tileinka sér.
Þessi áreitni kínverskra námsmanna í garð 14. Dalai Lama (83 ára) er þjónkun við yfirvöld í Kína sem vilja ekki aðeins ráða yfir landi Tíbeta heldur einnig andlegum heimi þeirra. Þau vilja ákveða hver verði 15. Dalai Lama, kínverskur stjórnarstipill verði að staðfesta endurholdgunina. Þessu hafna Tíbetar og segja að 14. Dalai Lama velji sjálfur arftaka sinn.
Frekja námsmannanna gagnvart Dalai Lama og yfirvöldum háskólans er aðeins eitt dæmi af mörgum sem mætti nefna um að einstaklingar og hópar segjast eiga rétt á „öruggu svæði“ þar sem þeir þurfi ekki að heyra eða sjá neitt sem raski ró þeirra.
Óvænt árás á þingforseta
Hér á landi höfum við kynnst því undanfarna daga hvernig pólitísk öfl vilja ráða skoðanamyndun í landinu með því að þagga niður í erlendum einstaklingi sem þeir eru ósammála. Umburðarlyndið gagnvart skoðunum annarra er ekkert og þess er krafist að sjálft alþingi sé „öruggt svæði“. Að þessu sinni beindist óþolið að forseta danska þingsins, Piu Kjærsgaard.
Formenn allra flokka fluttu þingsályktunartillögu sem samþykkt var einróma á alþingi í október 2016 um viðurði á fullveldisafmælisárinu 2018. Alþingi skyldi koma saman til hátíðarfundar á Þingvöllum 18. júlí, daginn sem þingmenn Dana og Íslendinga rituðu undir sambandslagasáttmálann árið 1918. Ríkisstjórnin efnir til hátíðahalda 1. desember 2018. Þá verður öld liðin frá því að sambandslögin öðluðust gildi.
Síðan varð að ráði að forseti danska þingsins, Pia Kjærsgaard, yrði heiðursgestur alþingis. Margrét Þórhildur Danadrottning heiðrar íslensku þjóðina með komu sinni 1. desember.
Stórdeilurnar vegna komu Piu Kjærsgaard á fund alþingis eru angi af umræðum sem setja sterkan svip á stjórnmál líðandi stundar í Evrópu. Sjónarmið sem hún boðar í útlendingamálum voru fyrir nokkrum árum kennd við öfgaskoðanir. Þau eru nú viðurkenndur hluti
meginsjónarmiða í evrópskum stjórnmálum. Þeir sem átta sig ekki á því er sama fólkið og áttaði sig ekki á því fyrr en þriðjudagskvöldið 17. júlí að Kjærsgaard mundi næsta dag tala sem gestur alþingis.
Fyrr þennan sama þriðjudag hafði forseti alþingis á þingfundi boðið þeim sem vildi andmæla dagskrá fundarins á Þingvöllum að gera það. Enginn bað um orðið. Þingforsetinn fékk svo vitneskju um það í rútunni á leið til Þingvalla að þingflokkur pírata ætlaði ekki að sækja hátíðafundinn. Píratar hafa löngum verið þekktir fyrir að sigla undir fölsku flaggi í von um ránsfeng með óvæntri árás.
Misheppnuð atlaga
Atlagan að Piu Kjærsgaard var dæmd til að mistakast og verða auk þess þeim til skammar sem að henni stóðu. Að svo varð birtist best í því hvernig píratarnir hafa farið úr einu vígi í annað á undanhaldinu. Fulltrúa þeirra í forsætisnefnd alþingis stóð einfaldlega á sama um erlenda gestinn. Píratinn hefur svo reynt að kenna forseta alþingis um að sjálfur svaf hann á verðinum.
Með fordæmingu sinni á viðhorfum Kjærsgaard skipar Samfylkingin sér í hóp andstæðinga danskra jafnaðarmanna í útlendingamálum. Formaður danska jafnaðarmannaflokksins nýtur á sama tíma vaxandi virðingar flokksbræðra í öðrum löndum en hér vegna harðrar útlendingastefnu sinnar. Slík fyrirstaða kunni að stöðva fylgistap jafnaðarmannaflokka um alla Evrópu.
Eftir að þingmenn luku störfum sínum á fundinum á Þingvöllum flutti forseti danska þingsins ávarp sitt. Hæfði efni þess vel tilefninu. Röksemdaskortur gagnrýnenda Kjærsgaard er svo mikil að nú nota þeir eftirfarandi kafla í ræðu hennar til að réttlæta andúð sína á henni:
„Er ríkjasamband okkar var við lýði þótti Dönum Ísland vera það land þar sem hin upphaflega sjálfsmynd norrænna manna var varðveitt. Á 19. öld átti Ísland þátt í að kynda undir danskri þjóðerniskennd sem þá var í blóma. Litið var á Ísland sem vöggu norrænnar menningar. Þegar við Danir komum til Íslands finnum við fyrir land sem skipar sérstakan sess hjá dönsku þjóðinni. Hér sjáum við rætur okkar.“
Þeir sem hafa einhverja nasasjón af því sem sagt hefur verið um Ísland í norrænum hátíðaræðum í áranna rás láta sér ekki bregða við þessi orð. Að taka þeim illa eða gera tortryggileg sannar enn hve langt er seilst í þágu lélegs málstaðar. Þurfi þingmenn að ganga af þingfundi á „öruggan stað“ vegna ummæla af þessum toga, ættu þeir ekki að fara í framboð.
Útskúfun
Gagnrýni á þennan texta í ræðunni og tilraunir til að gera hann tortryggilegan staðfesta að ágreiningurinn vegna danska þingforsetans snýst um að erlendur gestur megi ekki tala óáreittur á alþingi nema hann hafi sömu skoðun í útlendingamálum og píratar eða aðrir sem sætta sig ekki við aukna gæslu á landamærum eða varðstöðu um norrænan og evrópskan menningararf.
Þetta er í ætt við viðhorfið hjá kínversku námsmönnunum sem gengu þeirra erinda að banna Dalai Lama að flytja ræðu sína. Þetta er tilraun til útskúfunar í því skyni að hefta frjálsa skoðanamyndun. Þess vegna verður að snúast hart til varnar, rétt einstaklinga til skoðana sinna ber að vernda ekki síður en fullveldi þjóða.