Kristni, kirkja, skóli.
Ég vil þakka háttvirtum þingmanni Guðna Ágústssyni fyrir að vekja máls á stöðu kristni í skólum landsins hér á hinu háa alþingi.
Mér hefur verið þetta málefni hugleikið bæði sem menntamálaráðherra og dóms- og kirkjumálaráðherra. Í inngangi að aðalnámskrá grunnskóla, sem út kom árið 1999, sagði ég meðal annars:
„Við framkvæmd skólastefnunnar ber að halda í heiðri gildin sem hafa reynst okkur Íslendingum best. Skólarnir hafa vaxið úr jarðvegi kristninnar og þær rætur mega aldrei slitna.“
Ég er enn sömu skoðunar. Slitni tengsl skóla og hins kristna menningararfs er vá fyrir dyrum, því að þar með hverfur skilningur á grundvallaratriðum hinnar menningarlegu umgjörðar þjóðarinnar og hins kristna heims almennt.
Biskupinn yfir Íslandi herra Karl Sigurbjörnsson ritaði félaginu Siðmennt nýlega opið bréf, þar sem sagði meðal annars:
„Ég legg mikla áherslu á að trúarbragðafræðsla, kristinfræði og fræðsla um ólík lífsviðhorf fari fram á faglegum forsendum skólans og fyllsta tillit sé tekið til mismunandi lífs- og trúarskoðana af virðingu og umburðarlyndi. Það gerist ekki með því að útiloka hinn trúarlega þátt og kærar hefðir eins og hatrammlega hefur verið kallað eftir í umræðunni undanfarið.“
Ég tek heilshugar undir þessi orð biskups. Við biskup höfum ekki borið sérstaklega saman bækur okkar um frumvarp til nýrra grunnskólalaga, er því til að svara, að það höfum við ekki gert. Á hinn bóginn höfum við margoft rætt saman um stöðu kristni og kirkju í samfélagi okkar og tel ég góðan samhljóm í afstöðu okkar í því efni.
Það yrði íslensku þjóðinni til varanlegs tjóns, ef hætt yrði að leggja rækt við hinn kristna arf eða drægi úr virðingu fyrir kristni og kirkju. Hinn kristni grunnur er þjóðinni ekki minna virði en sagan og tungan.
Hitt er síðan álitaefni hverju sinni, hvernig haga ber löggjöf til að tryggja, að þessi grunngildi þjóðarinnar séu í heiðri höfð. Nú er rætt um sérstök ákvæði í lög eða jafnvel stjórnarskrá til að treysta stöðu íslenskrar tungu.
Í stjórnarskránni eru ákvæði um, að hin lútersk evangelíska kirkja skuli vera þjóðkirkja á Íslandi. Þetta ákvæði stendur alls ekki í vegi fyrir trúfrelsi í landinu.
Í trúfrelsi felst, að til dæmis er ekki unnt að krefjast þess, að fólk, sem óskar hér eftir búsetu eða íslenskum ríkisborgararétti, kasti trú sinni og gangi í þjóðkirkjuna. Væri slík krafa lögbundin, bryti hún í bága við stjórnarskrána.
Frumvarp til nýrra laga um grunnskóla tekur mið af þeim sjónarmiðum, sem búa að baki trúfrelsi. Ákvæði laganna ber þó ekki að túlka á þann veg, að í þeim felist andstaða við kristinn boðskap eða andstaða við að hann eigi erindi inn í skólana.
Háttvirtur þingmaður hefur spurt, hvort ég eða ráðuneyti mitt hafi komið að gerð hins nýja lagafrumvarps. Svarið við þeirri spurningu er einfalt, svo var ekki.
Þá hefur háttvirtur þingmaður vakið máls á því, hvort ég muni beita mér fyrir frestun málsins til að skapa svigrúm til víðtækrar umræðu milli stjórnmálamanna, kirkju og annarra sem málið varðar.
Ég mun ekki beita mér fyrir slíkri frestun. Málið er nú komið til alþingis. Alþingi hefur aldrei brugðist hinum kristna málstað.
Ég treysti háttvirtri menntamálanefnd vel til að ræða þessi ákvæði hinna nýju skólamálafrumvarpa til hlítar og kalla til samráðs og samvinnu þá, sem best þekkja til mála.
Kristni stendur traustum fótum hér á landi. Í þjóðkirkjunni og öðrum kristnum söfnuðum landsins eru meira en 95% landsmanna.
Á árabilinu 1996 til 2005 fengu tæplega 42.000 börn nafn hér á landi og af þeim fengu að meðaltali 83,2 nafn við skírn í þjóðkirkju.
Vísbendingar eru á hinn bóginn um, að hlutur þjóðkirkjunnar minnki í samanburði trúfélaga. Síðan 1. desember 1980 fram til 1. desember 2007 fjölgaði landsmönnum um 37% en um 18% í þjóðkirkjunni.