Á skemmtibáti við vesturströnd Gænlands
Umsögn í Morgunblaðinu miðvikudag 28. mars 2018
Fyrir Íslendinga er erfitt að gera sér í hugarlund hve risavaxið Grænland er. Raunar er það erfitt fyrir alla sem hafa ekki komið þangað. Undanfarin ár hafa verið gefnar út nokkrar bækur hér á landi til að auðvelda skilning á Grænlandi og þjóðinni sem þar býr. Ljósmyndabækur Rax eru sjálfstæð listaverk.
Bókin Á norðurslóð – ferðasaga frá Grænlandi eftir feðgana Pétur Ásgeirsson sendiherra og Ásgeir er nýjasta framlag Íslendinga til kynningar á Grænlandi. Athyglin beinist einkum að vesturströnd Grænlands og lýsir bátsferðum þeirra þar sumurin 2015 og 2016.
Í bókinni segja feðgarnir frá því sem fyrir augu þeirra bar og kynnum þeirra af náttúru, mönnum og menningu. Þeir sigldu frá Nanortalik í 60°N til Uummannaq í 71°N. Alls sigldu þeir tæplega 3000 sjómílna (5.500 km) vegalengd þegar allt er talið.
Ásgeir tók myndir og prýða margar þeirra bókina og auðvelda lesandanum að átta sig á ýmsu sem lýst er í textanum. Sá háttur er á umbroti bókarinnar að auk stórra mynda í hverjum kafla hennar eru allar myndirnar einnig prentaðar sem smámyndir með stuttum texta aftast í bókinni. Innan á kápum eru kort sem sýna siglingaleiðina.
Allt efni er sett fram á skýran og skilmerkilegan hátt. Má segja að bókin sé góð handbók fyrir þá sem ætla að leika þetta ferðalag eftir. Almennur lesandi finnur í bókinni mikinn fróðleik um mannlíf og staðhætti á vesturströnd Grænlands.
Pétur Ásgeirsson var skipaður aðalræðismaður Íslands á Grænlandi 1. júlí 2013 og var aðalræðisskrifstofan formlega opnuð í Nuuk 8. nóvember 2013.
Í febrúar 2015 keypti Pétur lítið notaðan Nord Star Patrol 26, 8,4 m langan plastbát, smíðaðan í Finnlandi. Í stefni bátsins er lítil káeta þar sem tveir geta sofið en sex manns geta setið í stýrishúsinu. Þar er einnig aðstaða til matseldar. Lítill pallur á skut bátsins rúmar gúmmíbát. Vélin er Volvo Penta D4, 260 hestafla og ganghraði að hámarki 32 hnútar (um 60 km). Hagkvæmasti hraðinn er um 27 hnútar (50 km). Um borð höfðu þeir VHF talstöð, VHF handstöð, gervihnattarsíma, tvö GPS tæki, radar, áttavita og sjókort auk björgunarvesta, flotgalla, neyðarblysa og riffils.
Þeir Pétur og Ásgeir stunduð fjarnám í Tækniskóla Íslands og luku þaðan skemmtibátaprófi sem veitir réttindi til að stjórna allt að 24 m löngum skemmtibátum. Á Grænlandi er óheimilt að hafa VHF talstöð um borð í báti án tilkilinna réttinda. Aflaði Pétur sér þeirra með því að sækja fjarskiptanámskeið á Grænlandi. Kom það grænlenskum vinum hans á óvart að þessi krafa væri gerð og sögðu hann nú geta orðið loftskeytamann á grænlenskum togara.
Að öllu þessu fengnu og í samfloti við vinafólk á öðrum báti, hjónin Liss Stender, listakonu og vöruhönnun, og Peter Jensen, kvikmyndatöku- og þáttargerðarmann, var siglt af stað frá Nuuk. Sumarið 2015 fóru þeir í 13 daga ferð suður á bóginn og sigldu alls 1.620 sjómílur fram og til baka á 65 siglingartímum. Sumarið 2016 sigldu þeir 1.350 sjómílur norður og til baka á 56 siglingartímum. Samtals eru þetta 2.970 mílur á 121 klukkustund eða 24 mílna meðalhraði.
Þetta nákvæma yfirlit gefur til kynna hve vel Pétur heldur utan um allar tímasetningar og vegalengdir í frásögn sinni. Þeir sigla almennt við góðar aðstæður en þó getur gefið á fyrir opnu hafi og í niðaþoku er betra að fara varlega bæði vegna hættu af ís og grynningum þegar siglt er innan skerja.
Allt er svo stórt í sniðum í grænlenskri náttúru að undrin eru mörg sem við augum blasa. Þá er lesandinn hvað eftir annað minntur á hve miklu skiptir fyrir Grænlendinga að eiga góða báta til að fara á milli staða. Vegir teygja sig lítt út fyrir litla bæi og bannað er reyna að ferðast um landið á mótorhjólum. Bátar, þyrlur og flugvélar eru almennt farartæki þeirra sem vilja komast á milli litskrúðugra bæjanna við ströndina.
Sleðahundar eru bannaðir fyrir sunnan heimskautsbaug á vesturströnd Grænlands og aðrir hundar en sleðahundar eru bannaðir norðan baugsins. „Þetta er gert til að koma í veg fyrir blöndun og að fólk haldi sleðahunda sem húsdýr fyrir sunnan. Sleðahundar eru vinnudýr og þeir geta verið grimmir og jafnvel hættulegir. Ókunnugir ættu því ekki að nálgast sleðahunda í Grænlandi eins og um gæludýr væri að ræða,“ segir Pétur.
Fróðleikurinn sem hann miðlar til lesandans er margbreytilegur. Til dæmis segir hann að líklegt sé að stóru flugvellirnir tveir sem Bandaríkjaher lagði annars vegar í Kangerlussuaq, Syðri-Straumfirði, árið 1941, og hins vegar í Narsarsuaq, innst í Eiríksfirði, verði brátt aflagðir. Sífreri undir flugbrautinni í Kangerlussuaq er tekinn að þiðna vegna hlýnandi loftslags og ákveðið hefur verið að leggja flugbraut við Qaqortoq í mynni Eiríksfjarðar. Til að tryggja betur flugsamgöngur við höfuðborgina Nuuk verður flugbrautin þar lengd í 2.200 metra.
Þegar Íslendingar ferðast með vesturströnd Grænlands staldra þeir við hjá Íslendingum þar og segja frá því sem Íslandi tengist, fyrr og síðar. Öllu er því vel til skila haldið af aðalræðismanninum sem nú er orðinn sendiherra Íslands í Kanada.
Ljósmyndir Ásgeirs bregða ljósi á mannlíf og náttúru Grænlands og er mikill fengur að þeim í þessari vel gerðu bók.