Mánudagur 07. 07. 14
Félagsvísindastofnun Háskóla Íslands hefur samið við fjármálaráðuneytið um rannsóknarverkefni þar sem metnir verða erlendir áhrifaþættir bankahrunsins haustið 2008. Miðað er við að verkefninu ljúki sumarið 2015 og það kosti 10 milljónir króna. Dr. Hannes Hólmsteinn Gissurarson prófessor hefur umsjón með verkinu sem skiptist í fjóra meginhluta:
- Rannsókn á forsendum bandaríska seðlabankans fyrir gjaldeyrisskiptasamningum og neitun á slíkum samningum.
- Rannsókn á forsendum breska fjármálaeftirlitsins fyrir lokun sumra banka í fjármálakreppunni 2007–2008 og björgun annarra.
- Rannsókn á forsendum bresku ríkisstjórnarinnar fyrir því að nota lög gegn hryðjuverkum til að loka íslenskum banka.
- Mat á tjóni íslenskra banka og fyrirtækja á skyndisölu ýmissa eigna, sem knúin var fram með ákvörðunum erlendra stjórnvalda eða fyrirtækja.
Uppnám hefur orðið meðal álitsgjafa vinstri elítunnar eftir að frétt birtist um þetta. Undanfarið hafa þeir verið milli vonar og ótta um örlög Más Guðmundssonar seðlabankastjóra. Telja þeir hættu á að maður með aðrar skoðanir en þeir verði seðlabankastjóri og því sé voðinn vís. Álagið á álitsgjafana náði suðumarki þegar þeir lásu um samninginn við Félagsvísindastofnun HÍ og að þar kæmi Hannes Hólmsteinn við sögu.
Eitt er víst varðandi þessa rannsókn að Hannes Hólmsteinn og samstarfsmenn hans munu ljúka henni og skila skýrslu um þennan þátt hrunsins. Hannes hefur þegar rætt við Alistair Darling sem var fjármálaráðherra Breta á þessum örlagatíma í sögu samskipta þjóðanna.
Því hefur verið haldið fram að ákveðið hafi verið með leynd á æðstu stöðum í hinum alþjóðlega fjármálaheimi að hringt skyldi viðvörunarbjöllum á þann veg að heyrðist um víða veröld síðsumars og haustið 2008 með því að „fórna“ einum banka og einu ríki: Lehman brothers hafi verið bankinn og Ísland ríkið. Mun rannsóknin á vegum félagsvísindastofnunar sanna þessa kenningu eða verður henni hafnað?
Að upplýsa þennan þátt hrunsins er ekki síður mikilvægt en annað. Æskilegt væri að þessi rannsókn teygðist inn á samskipti ríkisstjórnar Jóhönnu Sigurðardóttur við hina erlendu kröfuhafa. Eftir að bankakerfið hrundi á Íslandi komu neyðarlögin þeim í opna skjöldu. Skömmu eftir að Steingrímur J. Sigfússon varð fjármálaráðherra var tekin upp friðþægingarstefna á hans ábyrgð gegn kröfuhöfunum. Hvers vegna hvarf Steingrímur J. frá ákvæðum neyðarlaganna til að verða við óskum kröfuhafa? Voru uppi nýjar hótanir frá útlöndum?